P J de Bruyn SC (with him B J Pienaar and T N Price) for the accused.

Transcription

1 S v MANANA 2007 (1) SACR 62 (T) 2007 (1) SACR p62 Citation 2007 (1) SACR 62 (T) Case No Saaknr A1720/03 Court Judge Transvaal Provincial Division Els R and Makhafola Wn R Heard October 4, 2004 Judgment October 4, 2004 Counsel N Bell for the State. P J de Bruyn SC (with him B J Pienaar and T N Price) for the accused. Annotations Link to Case Annotations F [zfnz]flynote : Sleutelwoorde Wapens en ammunisie Onwettige besit van vuurwapen teenstrydig met art 2 van Wet op Wapens en Ammunisie 75 van 1969 Vonnis Hof a quo lê vonnis van 15 jaar op vir onwettige besit van 'n semi-outomatiese vuurwapen in terme van Strafregwysigingswet 105 van 1997 Geen so G oortreding in terme van Wet op Wapens en Ammunisie, wat slegs besit van onwettige vuurwapens verbied en nie spesifieke verwysing het na semi-outomatiese vuurwapens nie Wet 105 van 1997 het nie nuwe misdryf geskep nie Gevolglik, is maksimum moontlike vonnis drie jaar gevangennisstraf soos voorsien voor in Wet op Wapens en Ammunisie Die vonnis van 15 jaar tersyde gestel en vervang met drie jaar gevangenisstraf. H Wapens en ammunisie Onwettige besit van wapens en ammunisie Wet op Beheer van Vuurwapens 60 van 2000 definieer 'half-outomatiese' en 'vol-outomatiese' vuurwapens Artikel 3 van Wet verbied onwettige besit van vuurwapens in die algemeen Geen spesifieke verbod I op onregmatige besit van semi-outomatiese wapen Bylae 4 tot Wet maak voorsiening vir maksimum vonnis van 15 jaar gevangenisstraf vir onregmatige besit van wapen, insluitend semi-outomatiese wapen Strafregwysigingswet 105 van 1997 vereis 'n minimum van 15 jaar vonnis vir onwettige besit van 'n semi-outomatiese wapen Stel absurditeit daar. J 2007 (1) SACR p63 [zhnz]headnote : Kopnota 1

2 Die appellant is skuldig bevind op twee aanklagte van roof met verswarende A omstandighede en 'n aanklag van die onwettige besit van 'n wapen en onwettige besit van ammunisie. Hy is gevonnis tot 15 jaar gevangenisstraf op elk van die aanklagtes van roof en tot een jaar gevangenisstraf op die klag van besit van ammunisie. Wat betref die aanklag van onwettige besit van wapens, het die hof a quo bevind dat die bepalings van art 51(2) van die Strafregwysigingswet 105 van 1997, saamgelees met Deel II van Bylae 2 van B die Wet, van toepassing is: die onwettige besit van 'n semi-outomatiese wapen behels 'n voorgeskrewe minimum vonnis van 15 jaar gevangenisstraf. Gevolglik, is die vonnis toegestaan op die klag van onwettige besit van 'n vuurwapen. In 'n appèl teen beide die skuldigbevindings en vonnis, bekragtig die Hof die skuldigbevindings en bevestig die vonnisse vir roof en die onwettige besit van ammunisie. Wat die vonnis vir die onwettige besit C van 'n vuurwapen betref, Beslis, dat, in terme van die Wet op Wapens en Ammunisie 75 van 1969, is daar geen oortreding soos die onwettige besit van 'n semi-outomatiese wapen nie, die Wet verwys slegs na die onwettige besit van 'n wapen. Die maksimum vonnis wat vir 'n eerste oortreder, wat skuldig is aan so 'n oortreding, opgelê kan word is drie jaar gevangenisstraf. Deel II van Bylae D 2 van die Strafregwysigingswet het nie 'n nuwe misdryf daargestel nie. Hierdie verwysing in laasgenoemde Wet na 'n nie-bestaande oortreding van die onwettige besit van 'n semi-outomatiese vuurwapen kom neer op 'n absurditeit. Dit sou beteken dat 'n persoon wat in die onwettige besit van 'n swaarkaliber rewolwer is 'n maksimum vonnis van drie jaar opgelê kan word, terwyl 'n persoon in besit van 'n.22 pistool 'n minimum vonnis van E 15 jaar gevangenisstraf opgelê moet word. (Op 66f - 67h.) Beslis, verder, dat die Wet op Beheer van Vuurwapens 60 van 2000, wat Wet 75 van 1969 in sy geheel vervang het, definieer 'half-outomatiese' en 'vol-outomatiese' vuurwapens. Artikel 3 van die Wet verbied egter slegs die onwettige besit van vuurwapens in die algemeen, maar daar is geen F spesifieke verbod op die onwettige besit van 'n semi-outomatiese wapen nie. Skedule 4 tot die nuwe Wet maak voorsiening vir 'n maksimum vonnis van 15 jaar gevangenisstraf vir die onwettige besit van 'n wapen, insluitend 'n semi-outomatiese wapen. Dus, ingevolge die Strafregwysigingswet word 'n minimum vonnis van 15 jaar opgelê vir die besit van 'n semi-outomatiese wapen, terwyl ingevolge die Wet op Beheer van Vuurwapens word 'n G maksimum van 15 jaar gevangenisstraf vir dieselfde oortreding opgelê. Dit het weer eens gelei tot absurditeit. In hierdie geval is Wet 75 van 1969 egter nog toepaslik en in terme van art 39 van die Wet was dit nie moontlik vir die hof a quo om 'n vonnis van meer as drie jaar gevangenisstraf op te lê nie. (Op 68a - f.) Die skuldigbevindings word bekragtig. Die vonnisse opgelê op aanklagtes 1, 3 en H 4 word bekragtig. Die vonnis vir die onwettige besit van 'n wapen word tersyde gestel en vervang met 'n vonnis van drie jaar gevangenisstraf. [zfnz]flynote : Sleutelwoorde Arms and ammunition Unlawful possession of firearm in contravention of s 2 of I Arms and Ammunition Act 75 of 1969 Sentence Regional court imposing 15-year sentence for unlawful possession of semi-automatic firearm in terms of Criminal Law Amendment Act 105 of 1997 No such offence in terms of Arms and Ammunition Act, which proscribed unlawful possession of firearms without specific reference to semi-automatic firearms Act 105 of 1997 not creating new offence Accordingly, maximum possible sentence three years' imprisonment as J 2

3 2007 (1) SACR p64 provided for by Arms and Ammunition Act Fifteen-year sentence set aside and A three-year sentence substituted therefor. Arms and ammunition Unlawful possession of arms and ammunition Firearms Control Act 60 of 2000 defining 'semi-automatic' and 'fully-automatic' firearms Section 3 of Act proscribing unlawful possession of firearms in general No specific prohibition of unlawful possession of semi-automatic B weapon Schedule 4 to Act providing for maximum sentence of 15 years' imprisonment for unlawful possession of weapon, including semi-automatic weapon Criminal Law Amendment Act 105 of 1997 requiring minimum 15-year sentence for unlawful possession of semi-automatic weapon This amounting to an absurdity. [zhnz]headnote : Kopnota The appellant was convicted on two counts of robbery with aggravating C circumstances and on one count each of unlawful possession of a weapon and unlawful possession of ammunition. He was sentenced to 15 years' imprisonment on each of the robbery counts and to one year's imprisonment on the ammunition count. Regarding the weapons count, the court a quo found that the provisions of s 51(2) of the Criminal Law Amendment D Act 105 of 1997, read with Part II of Schedule 2 to the Act, were applicable: the unlawful possession of a semi-automatic weapon entailed a prescribed minimum sentence of 15 years' imprisonment. Accordingly, this sentence was imposed on the weapons count. In an appeal against conviction and sentence, the Court found that the convictions were in order and confirmed the sentences for robbery and the unlawful possession of ammunition. E However, concerning the sentence for unlawful possession of a firearm. Held, that, in terms of the Arms and Ammunition Act 75 of 1969, there was no such offence as the unlawful possession of a semi-automatic weapon; the Act referred only to the unlawful possession of a weapon. The maximum penalty provided for a first offender convicted of this offence was three F years' imprisonment. Part II of Schedule 2 to the Criminal Law Amendment Act did not create a new offence. Indeed, the reference in the latter Act to the non-existent offence of unlawful possession of a semi-automatic weapon amounted to an absurdity. A conviction of unlawfully possessing a heavy-calibre revolver would result in a maximum sentence of three years' imprisonment, whereas, if the weapon was a semi-automatic.22 calibre pistol, the minimum sentence would be 15 years. (At 66f - 67h.) G Held, further, that the Firearms Control Act 60 of 2000, which had replaced Act 75 of 1969 in its entirety, defined 'semi-automatic' and 'fully-automatic' firearms. However, while s 3 of the new Act proscribed the unlawful possession of firearms in general, there was no prohibition specifically of unlawful possession of a semi-automatic weapon. Schedule 4 to the new H Act provided for a maximum sentence of 15 years' imprisonment for the unlawful possession of a weapon, including a semi-automatic weapon. Thus, under the Criminal Law Amendment Act, unlawful possession of a semi-automatic weapon attracted a minimum 15-year sentence, while, under the Firearms Control Act, the same offence attracted a maximum of 15 years' imprisonment. This amounted, again, to an absurdity. In casu, I however, Act 75 of 1969 was still applicable, and, in terms of s 39 thereof, the court a quo could not have imposed a sentence of more than three years' imprisonment. (At 68a - f.) 3

4 Convictions confirmed. Sentences on counts 1, 3 and 4 confirmed. Sentence for unlawful possession of a weapon set aside and a sentence of three years' imprisonment substituted therefor. J 2007 (1) SACR p65 [zcaz]cases Considered Annotations Reported cases A S v Khonye 2002 (2) SACR 621 (T): dictum at 625g - h applied S v Mooleele 2003 (2) SACR 255 (T): referred to S v Sukwazi 2002 (1) SACR 619 (N): dicta at 622a - b and 623g - 624a applied. [zstz]statutes Considered Statutes B The Criminal Law Amendment Act 105 of 1997, s 51(2) and Part II of Schedule 2: see Juta's Statutes of South Africa 2006 vol 1 at and The Firearms Control Act 60 of 2000, ss 1, 3 and 4 and Schedule 4: see Juta's Statutes of South Africa 2006 vol 1 at and C [zciz]case Information Appeal from a decision in a regional court. The facts appear from the judgment of Els J, in which Makhafola AJ concurred. T L Modiba for the appellant. D Meyer for the State. D [zjdz]judgment Els R: Ad skuldigbevinding Die appellant het in die streekhof te Benoni tereg gestaan op twee E aanklagte van roof met verswarende omstandighede en 'n aanklag van die onwettige besit van 'n semi-outomatiese vuurwapen en ammunisie. Die appellant het skuldig gepleit op die laasgenoemde aanklagte. Die appellant is skuldig bevind aan al die aanklagtes en gevonnis tot 15 jaar gevangenisstraf op elk ten opsigte van aanklagtes 1, 2 en 4 en tot een jaar F gevangenisstraf op aanklag 3. Daar is gelas dat tien jaar van die vonnis op aanklag 2 asook die vonnisse op aanklagte 3 en 4 samelopend uitgedien word met die vonnis op aanklag 1. Die appellant kom nou in hoër beroep teen beide die skuldigbevinding en vonnis hom opgelê. 4

5 Die eerste klaer, Hloni, het getuig dat die appellant hom met 'n G vuurwapen gerig het en beroof het. Hy het die appellant ongeveer 'n uur later aan die polisie uitgeken. Hy het die appellant uitgeken aan sy 'breë neus en groot mond' en sy kleredrag, te wete 'n swart 'jeans' en 'n 'lumber'- baadjie met 'n kappie. Die tweede klaer, Khukulela, het getuig dat die appellant hom H dieselfde dag ook met 'n vuurwapen gerig en beroof het. Hy het hom, inter alia, beroof van sy paspoort, bestuurderslisensie, bril en aankoopkaarte. Hy het sy bestuurderslisensie teruggekry en het die appellant op 'n identiteitsparade positief uitgeken as die persoon wat hom beroof het. Hy getuig dan ook dat die appellant 'n swart 'jeans' en 'n 'lumber'-baadjie met 'n kappie op die dag wat hy beroof is, aangehad het. I Die eerste klaer se getuienis is in alle wesentlike aspekte gestaaf deur Inspekteur Ndou wie die appellant gearresteer het. Hy getuig dat die appellant dan ook die tweede klaer se bestuurderslisensie in sy besit gehad het. Appellant het beweer dat die vuurwapen aan sy vriend behoort maar het geweier om 'n naam te verskaf. J 2007 (1) SACR p66 ELS R Appellant het erken dat hy in besit was van die tweede klaer se A bestuurderslisensie en dat die klaer hom uitgeken het op die identiteitsparade. Hy beweer dat ene 'Linda' vir hom gevra het om sy vuurwapen te bewaar. Hy weerspreek hom oor die aspek dat hy eers beweer dat hy vir Linda geld geleen het en later wanneer hy gekonfronteer word oor sy besit van die bestuurderslisensie, beweer hy dat Linda vir hom geld geleen het. B Die appellant se weergawe is hoogs onwaarskynlik en nie redelik moontlik waar nie. Hy word in besit gevind van 'n vuurwapen kort na die klaers geroof is en ken die klaers hom uit as die rower. Die tweede klaer se bestuurderslisensie word in sy besit gevind. C Ad vonnis Wat aanklag 2 aanbetref is appellante skuldig bevind aan 'n oortreding van art 2 van Wet 75 van Dit wil sê die onregmatige besit van 'n wapen. 'n Wapen word omskryf in art 1 van die Wet as D '''(W)apen'' 'n ander vuurwapen as 'n kanon of, behalwe by die toepassing van Deel II en arts 37, 38, 38A, 39(1) en 45(1), as 'n masjiengeweer, en ook - (a) behoudens die bepalings van subarts (2) en (3) - rewolwer; E (i) 'n gasgeweer van.22 van 'n duim of groter kaliber of 'n gaspistool of (ii) as 'n speelgoedpistool; (iii) 'n windgeweer van.22 van 'n duim of groter kaliber of 'n ander windpistool 'n alarmpistool of -rewolwer; 5

6 (iv) 'n gasgeweer of 'n windgeweer van.177 van 'n duim of groter kaliber; (b) die loop van 'n wapen.' F Wet 75 van 1969 praat geensins van 'n semi-outomatiese vuurwapen nie. Daar is geen oortreding soos die onregmatige besit van 'n semi-outomatiese vuurwapen nie. Die oortreding is slegs die onwettige besit van 'n vuurwapen. Artikel 51(2) van Wet 105 van 1997 (Strafregwysigingswet) G saamgelees met Deel II van Bylae 2 bepaal dat in geval van 'n misdryf wat verband hou '(b) die besit van 'n outomatiese of semi-outomatiese vuurwapen, plofstowwe of wapentuig' - 'n minimum vonnis van 15 jaar opgelê moet word. Deel II van Bylae 2 kan nie 'n nuwe misdryf daarstel nie. H In terme van art 39 van Wet 75 van 1969 is die maksimum vonnis wat vir 'n eerste oortreder wat 'n oortreding van art 2 van die Wet opgelê kan word R of drie jaar gevangenisstraf of met sowel die boete as die gevangenisstraf. Ek stem saam met die uitspraak in S v Sukwazi 2002 (1) SASV 619 (N) dat dit nie die bedoeling van die Wetgewer kon gewees het om deur I middel van Deel II van Bylae 2 tot Wet 105 van 1997 'n nuwe misdaad daar te stel nie. Die kopstuk lees 'It could not have been the intention of the Legislature that the possession of a pistol, solely because it has a semi-automatic firing mechanism, should J 2007 (1) SACR p67 ELS R attract a minimum sentence of 15 years' imprisonment in terms of the A provisions of s 51 of the Criminal Law Amendment Act, 105 of 1997.' Op 622a - b stel Combrinck R dit as volg: 'The possession of an automatic firearm, the possession of explosives and the possession of any armament is an offence in terms of s 32(1) of the Arms and Ammunition Act. There is no offence relating to the possession of a B semi-automatic firearm contained in the aforesaid Act. The Criminal Law Amendment Act could not create such an offence. As stated in the preamble to that Act, it was: ''... to provide for minimum sentences for certain serious offences and to provide for matters connected therewith.''' En verder op 623g - 624a: C 'Indeed, the evidence in the present case demonstrates the absurdity of imposing a sentence of 15 years' imprisonment for possession of a.22 pistol whereas a person in possession of a.357 magnum revolver or a pump-action shotgun will receive a maximum of three years. The piece of legislation is ill-conceived and badly drafted. It refers to automatic and semi-automatic firearms when there is no definition and no reference in the Arms and D Ammunition Act to such weapons. The Act refers to machine guns and machine rifles, which after the decision of S v Makunga and 6

7 Others 1977 (1) SA 685 (A), caused the Legislature to insert the definition of such weapons as including any firearm capable of delivering a continuous fire for so long as pressure is applied to the trigger (introduced by s 1 of Act 16 of 1978). There is no reference anywhere in the aforesaid Act to a semi-automatic firearm. E Similarly in ss (a) of Part II of s 2, the Legislature speaks of any offence relating to ''... The dealing in or smuggling of ammunition, firearms, explosives or armaments''. Nowhere in the Arms and Ammunition Act is there a reference to smuggling of these items. The import, export and dealing in ammunition, firearms, etc is prohibited. One can only conclude that the drafters had no regard to the provisions of the Arms and Ammunition Act F when drafting this legislation.' Hierdie verwysing na 'n nie-bestaande oortreding van die onregmatige besit van 'n semioutomatiese vuurwapen in die Strafregwysigingswet 105 van 1997 kom neer op 'n absurditeit. Dit sou beteken dat 'n persoon wat in die onregmatige besit van 'n swaar-kaliber rewolwer, byvoorbeeld, G soos 'n.38,.45 of 'n.357 magnum rewolwer is 'n maksimum vonnis van drie jaar opgelê kan word terwyl 'n persoon in besit van 'n.22 pistool (semi-outomaties) 'n minimum vonnis van 15 jaar gevangenisstraf opgelê moet word. In S v Khonye 2002 (2) SASV 621 (T) en wel op 625g sê De Villiers R die volgende: H 'Waar dit gaan oor 'n wapen soos omskryf in art 1 en die besit daarvan sonder lisensie, soos bedoel in art 2 van Wet 75 van 1969, is die strafbepaling soos vervat in art 39(2)(b) van die Wet van toepassing, te wete drie jaar of vyf jaar gevangenisstraf, afhangende van die aantal vorige veroordelings, met of I sonder 'n boete van R en is die bepalings van Wet 105 van 1997 glad nie van toepassing nie, al sou 'n pistool ook, volgens die getuienis voor die hof, of die erkenning van die beskuldigde, soos hier, as 'n semi-outomatiese vuurwapen beskryf kon word.' Sien ook S v Mooleele 2003 (2) SASV 255 (T). J 2007 (1) SACR p68 ELS R Die 'nuwe' Wet op die Beheer van Vuurwapens 60 van 2000 het in A terme van Proklamasie No 28 van 2004 op 1 Julie 2004 in werking getree en daarvolgens word die hele 'Ou' Wet, die Wet op Wapens en Ammunisie, Wet 75 van 1969 herroep. Artikel 1 van die Wet omskryf 'n 'half-outomaties' en 'n 'vol-outomaties' en 'n 'vuurwapen'. Die Engelse teks praat van 'n 'semi-automatic', 'fully-automatic' en 'firearm'. B Artikel 3 van die Wet bepaal: '3. Algemene verbod ten opsigte van vuurwapens - Geen persoon mag 'n vuurwapen besit nie tensy hy of sy 'n lisensie, permit of magtiging uitgereik ingevolge hierdie Wet vir daardie vuurwapen hou.' Artikel 4 bepaal spesifieke wapens wat verbode is, soos byvoorbeeld 'n C vol-outomatiese vuurwapen, maar noem nie 'n half- of semi-outomatiese vuurwapen nie. 7

8 Daar is geen artikel wat spesifiek 'n semi-outomatiese of half-outomatiese vuurwapen verbied nie en sal art 3 van Wet 60 van 2000 ter sprake wees ten opsigte van 'n half-outomatiese vuurwapen, welke artikel D alle vuurwapens insluit behalwe die genoem in art 4 van die Wet. In terme van Bylae 4 tot die Wet word bepaal dat vir 'n oortreding van art 3 (wat 'n half-outomatiese wapen insluit) 'n maksimum vonnis van 15 jaar opgelê mag word. Soos reeds daarop gewys, bepaal art 51(2) van Wet 105 van 1997 saamgelees met Deel II van Bylae 2 'n minimum van 15 jaar vir die besit van 'n semi-outomatiese vuurwapen. Dit stel ook E 'n absurditeit daar aangesien nie meer as 15 jaar opgelê mag word in terme van Wet 60 van 2000 nie, en volgens Deel II van Bylae 2 mag nie minder as 15 jaar opgelê word vir die besit van 'n half-outomatiese vuurwapen nie. Die landdros kan derhalwe nie 'n swaarder vonnis oplê vir die F oortreding van art 2 van Wet 75 van 1969 as wat voorgeskryf is in art 39 van daardie Wet nie, welke Wet toe nog van toepassing was. Wat die vonnisse op aanklagtes 1 en 4 aanbetref is daar geen wesenlike of dwingende omstandighede wat 'n ligter vonnis as die minimum vonnis van 15 jaar regverdig nie. Die skuldigbevindings op aanklagtes 1-4 word bekragtig. G Die vonnisse opgelê op aanklag 1-15 jaar; aanklag 3 - een jaar; en aanklag 4-15 jaar word bekragtig. Die vonnis van 15 jaar opgelê op aanklag 2 word tersyde gestel en vervang met drie jaar gevangenisstraf. Dit word gelas dat die vonnisse op aanklagtes 3 en 4 sal saamloop en H saam uitgedien word met die 15 jaar opgelê op aanklag 1. Die effektiewe vonnis is derhalwe een van 18 jaar gevangenisstraf. Makhafola Wn R het saamgestem. Appellant se Prokureurs: J H R Moodie, Pretoria Justisie Sentrum. 8