ISI KANDUNGAN ASAS PELABURAN. Hasil Pembelajaran Sinopsis Kursus Kaedah Pengajaran Penilaian Jadual Pengajaran Rujukan

Transcription

1 ISI KANDUNGAN RANCANGAN KERJA Hasil Pembelajaran Sinopsis Kursus Kaedah Pengajaran Penilaian Jadual Pengajaran Rujukan Halaman iv iv iv iv v ix BAB 1: PENGENALAN KEPADA ASAS-ASAS PELABURAN 1.1Definisi Pelaburan Manfaat Pelaburan Objektif Pelaburan Kadar Pulangan Diperlukan Jenis-jenis Pelaburan Kesimpulan...14 BAB 2: RISIKO DAN PULANGAN 2.1Sumber Pulangan Pelaburan Mengira Pulangan Mengira Pulangan Dijangka Pelaburan Semula Risiko Pelaburan Mengukur Risiko Koefisien Variasi Kesimpulan...25 i

2 BAB 3: NILAI MASA WANG 3.1 Konsep Nilai Masa Wang Nilai Masa Wang Bagi Satu Jumlah Tunggal Nilai Masa Wang Bagi Anuiti Nilai Masa Wang Bagi Perpetuiti Nilai Masa Wang Dengan Kadar Pulangan Terlaras Nilai Masa Wang Dengan Kadar Pulangan Sebenar Kesimpulan...43 BAB 4:TEORI PORTFOLIO DAN MODEL PENILAIAN ASET 4.1 Pengenalan kepada Konsep Pempelbagaian dan Portfolio Pempelbagaian dan Teori Portfolio Moden Portfolio Cekap dan Sempadan Cekap Kesimpulan...49 BAB 5: PENGURUSAN PORTFOLIO DAN STRATEGI PENGURUSAN ASET Strategi-Strategi Pelaburan Strategi Pelaburan Menurut Teori Portfolio Moden Kesimpulan...54 BAB 6: ANALISA PENYATA KEWANGAN SYARIKAT 6.1 Pengenalan kepada Penyata Kewangan Jenis-Jenis Penyata Kewangan Analisis Penyata Kewangan Limitasi Analisis Kewangan Kesimpulan...73 ii

3 BAB 7: PENILAIAN SAHAM 7.1 Pengenalan kepada Saham dan Pelaburan Saham Penilaian Saham Membuat Anggaran Harga Saham Mengira Kadar Pulangan Penilaian Relatif Kesimpulan...82 BAB 8: PENILAIAN BON 8.1 Pengenalan kepada Bon Nilai Bon dan Hasilnya Kadar Hasil Sehingga Matang (YTM) Pengkadaran Bon Bon Kerajaan Kesimpulan...92 BAB 9: PENILAIAN PRESTASI PELABURAN 9.1 Pengenalan Kepada Konsep Penilaian Prestasi Portfolio Kriteria Penilaian Portfolio Mengimbang Semula Portfolio Pelaburan Keseimbangan Dalam Keputusan Untuk Mengimbang Semula Kesimpulan RUJUKAN: iii

4 RANCANGAN KERJA Program : Diploma Eksekutif Pentadbiran Perakaunan Kod Kursus : UESA 1101 Tajuk Kursus : Asas Pelaburan Jam Kredit : 4 HASIL PEMBELAJARAN Pada akhir kursus ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Membincangkan konsep-konsep asas serta teori-teori dalam bidang pelaburan 2. Mengenal pasti risiko dan pulangan pelaburan 3. Mengkaji pengurusan portfolio dan strategi pengurusan aset serta teori-teori portfolio 4. Menggunakan pengetahuan dalam setting (lokasi) di mana pengurus pelaburan membuat keputusan 5. Mempamerkan kefahaman etika profesion pelaburan dan kepentingan penilaian prestasi pelaburan 6. Mengenal pasti produk-produk pelaburan (berasas ekuiti dan hutang) dan sahamsaham amanah SINOPSIS KURSUS Kursus ini memberi pendedahan kepada pelajar-pelajar berkenaan teori-teori pelaburan, sekuriti-sekuriti pelaburan yang terdapat di pasaran modal Malaysia dan cara untuk menilai peluang-peluang pelaburan berdasarkan risiko dan pulangan. Pelajar juga akan berpeluang menjalankan satu tugasan berasaskan prinsip dan teori yang dipelajari. KAEDAH PEMBELAJARAN Kuliah, latihan dalam kelas dan perbincangan kumpulan PENILAIAN Penilaian berterusan 60% Peperiksaan akhir 40% Jumlah 100% iv

5 JADUAL PENGAJARAN MINGGU TOPIK RUJUKAN BAB 1: PENGENALAN KEPADA ASAS-ASAS PELABURAN Definisi Pelaburan 1.2 Manfaat Pelaburan 1.3 Objektif Pelaburan 1.4 Kadar Pulangan Diperlukan 1.5 Jenis-jenis Pelaburan 1.6 Kesimpulan BAB 2: RISIKO DAN PULANGAN 2.1 Sumber Pulangan Pelaburan 2.2 Mengira Pulangan 2.3 Mengira Pulangan Dijangka 2.4 Pelaburan Semula 2.5 Risiko Pelaburan 2.6 Mengukur Risiko 2.7 Koefisien Variasi 2.8 Kesimpulan Buku Rujukan, Slide, Nota Syarahan. v

6 MINGGU TOPIK RUJUKAN BAB 3: NILAI MASA WANG Konsep Nilai Masa Wang 3.2 Nilai Masa Wang Bagi Satu Jumlah Tunggal 3.3 Nilai Masa Wang Bagi Anuiti 3.4 Nilai Masa Wang Bagi Perpetuiti 3.5 Nilai Masa Wang Dengan Kadar Pulangan Terlaras 3.6 Nilai Masa Wang Dengan Kadar Pulangan Sebenar 3.7 Kesimpulan Buku Rujukan, Slide, Nota Syarahan. BAB 4: TEORI PORTFOLIO DAN MODEL PENILAIAN ASET Pengenalan kepada Konsep Pempelbagaian dan Portfolio 4.2 Pempelbagaian dan Teori Portfolio Moden 4.3 Portfolio Cekap dan Sempadan Cekap 4.4 Kesimpulan BAB 5: PENGURUSAN PORTFOLIO DAN STRATEGI PENGURUSAN ASET Buku Rujukan, Slide, Nota Syarahan. 5.1 Strategi-Strategi Pelaburan 5.2 Strategi Pelaburan Menurut Teori Portfolio Moden 5.3 Kesimpulan ASAEMBUDAYAAN USAHAWAN vi

7 MINGGU TOPIK RUJUKAN BAB 6: ANALISA PENYATA KEWANGAN SYARIKAT Pengenalan kepada Penyata Kewangan 6.2 Jenis-Jenis Penyata Kewangan 6.3 Analisis Penyata Kewangan 6.4 Limitasi Analisis Kewangan 6.5 Kesimpulan Buku Rujukan, Slide, Nota Syarahan. BAB 7: PENILAIAN SAHAM Pengenalan kepada Saham dan Pelaburan Saham 7.2 Penilaian Saham 7.3 Membuat Anggaran Harga Saham 7.4 Mengira Kadar Pulangan 7.5 Penilaian Relatif 7.6 Kesimpulan Buku Rujukan, Slide, Nota Syarahan. ASAS PEMBU DAYAAN USAHAWAN vii

8 MINGGU TOPIK RUJUKAN BAB 8: PENILAIAN BON Pengenalan kepada Bon 8.2 Nilai Bon dan Hasilnya 8.3 Kadar Hasil Sehingga Matang (YTM) 8.4 Pengkadaran Bon 8.5 Bon Kerajaan 8.6 Kesimpulan Buku Rujukan, Slide, Nota Syarahan. BAB 9 : PENILAIAN PRESTASI PELABURAN Pengenalan Kepada Konsep Penilaian Prestasi Portfolio 9.2 Kriteria Penilaian Portfolio 9.3 Mengimbang Semula Portfolio Pelaburan 9.4 Keseimbangan Dalam Keputusan Untuk Mengimbang Semula 9.5 Kesimpulan Buku Rujukan, Internet, LCD powerpoint viii

9 RUJUKAN 1. Avadhani, V.A.. Securities Analysis and Portfolio Management, Global Media, Mumbai, India, Kamarulzaman Bakri, Analisis, Proses Dan Strategi Portfolio Pelaburan Berteraskan Syariah, Universiti Utara Malaysia, Mei Reilly & Brown, The Investment Setting, Investment Analysis and Portfolio Management, Thomson South Western, 8 th Edition, Ross, Westerfield and Jordan, Fundamentals of Corporate Finance, McGraw Hill, 6 th Edition, Yesim Tokat, Portfolio Rebalancing in Theory and Practice, Vanguard Investment Counseling & Research towering skills.com ix

10 BAB 1 PENGENALAN KEPADA ASAS-ASAS PELABURAN Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Menerangkan definisi pelaburan 2. Memahami manfaat pelaburan 3. Menerangkan objektif pelaburan 4. Mengenalpasti kadar pulangan diperlukan 5. Membezakan jenis-jenis pelaburan 1.1 Definisi Pelaburan Pelaburan didefinasikan sebagai komitmen kewangan hari ini bagi satu tempoh masa bertujuan mendapatkan pulangan pada masa depan. Pelabur mungkin terdiri daripada individu, kerajaan, dana pencen atau korporat. Definisi ini merangkumi kesemua jenis pelaburan, sama ada pelaburan korporat di dalam mesin dan peralatan, atau pelaburan individu di dalam saham tersenarai, bon dan komoditi. Dalam semua keadaan, pelabur menukarkan sejumlah wang masa kini yang diketahui jumlahnya dengan sejumlah aliran tunai dijangka pada masa depan yang lebih tinggi daripada jumlah pelaburan awalnya. Ini menjawab persoalan mengapa individu melabur dan apa yang mereka inginkan daripada pelaburan mereka. Individu melaburkan wang mereka bagi mendapatkan ganjaran ke atas komitmen masa, inflasi dijangka dan ketidakpastian pulangan. Ganjaran ini dikenali sebagai pulangan, manakala segala ketidakpastian ini pula disebut sebagai risiko. Pelaburan merupakan satu instrumen bagi menjana dan mengumpul kekayaan. Di dalam proses pengurusan kewangan, pelaburan menjadi instrumen penting bagi memastikan matlamat kewangan individu tercapai. Bayangkan jika Encik A berhasrat 1

11 menunaikan haji dalam masa lima tahun lagi, tetapi beliau tidak melaburkan wangnya, sebaliknya hanya menyimpan wang tersebut di rumah. Walaupun tekun menyimpan setiap bulan, apakah beliau akan mampu mencapai matlamatnya? Jawapannya, mungkin ya dan mungkin tidak. 1.2 Manfaat Pelaburan a. Pelaburan Menangkis Kesan Negatif Inflasi Ke Atas Nilai Wang Beliau mungkin mampu menunaikan haji dalam tempoh lima tahun jika beliau menyimpan dalam satu jumlah yang meningkat setiap tahun. Ini kerana kos menunaikan haji, seperti juga kos barangan dan perkhidmatan lain, meningkat setiap tahun akibat inflasi. Jika beliau menyimpan pada kadar yang sama, beliau mungkin terpaksa menangguhkan pemergian beliau ke Mekah kerana terpaksa menunggu jumlah simpanan beliau mencukupi. Itu pun dengan syarat kerajaan memberi subsidi bagi menjamin kos haji tidak meningkat. Tapi bagaimana pula dengan kos-kos lain yang sentiasa meningkat? Simulasi di bawah menunjukkan kesan inflasi ke atas kos haji. Kos haji tersebut adalah kos sebenar yang dikenakan ke atas bakal haji bagi tahun-tahun setelah Tabung Haji memberi subsidi sebanyak lebih RM2,000 setiap tahun bagi setiap bakal haji. Jika Encik A menetapkan untuk menyimpan wang sebanyak RM2,000 setahun bagi mencapai jumlah RM10,000 selama lima tahun, mampukah beliau mencapai hasratnya jika kos haji meningkat lagi pada tahun berikutnya? 2

12 Rajah 1.1: Tabungan Tetap Haji berbanding Kos Haji Pelaburan mampu menangkis kesan negatif inflasi ke atas kuasa beli wang kerana dengan melabur, kita mempunyai potensi untuk menjana pulangan ke atas pelaburan tersebut. Misalnya, jika Encik A mendepositkan wangnya ke dalam Tabung Haji, wang tersebut akan dikumpulkan untuk dilabur di dalam aktiviti-aktiviti perladangan, hartanah, perdagangan dan sebagainya. Hasil pelaburan ini membolehkan Tabung Haji membayar dividen kepada pendeposit-pendepositnya. Dividen yang diberikan oleh Tabung Haji mampu mengurangkan kejatuhan kuasa beli wang individu tersebut akibat inflasi. Simulasi di dalam Jadual 1.1 menunjukkan jumlah tabungan Encik A dengan mengandaikan Tabung Haji memberikan 5% dividen setiap tahun. Jumlah tabungan Encik A akan bertambah menjadi RM11,604 pada penghujung tahun ke 5. Jika kos haji tetap pada RM9,980, lebihan tabungan tersebut membolehkan Encik A menggunakannya bagi keperluan-keperluan lain. 3

13 Jadual 1.1: Simulasi Jumlah Tabungan dengan Dividen 5% Setahun Tahun Baki awal , , , , Simpanan 2, , , , , Baki 2, , , , , Dividen Baki akhir 2, , , , , b. Pelaburan Membantu Menyediakan Keperluan Kewangan Masa Depan Pelaburan membantu menyediakan keperluan kewangan masa depan. Seperti contoh sebelumnya, pelaburan membantu Encik A mencapai matlamatnya menunaikan haji dan pada masa sama mempunyai lebihan wang bagi kegunaan lain. Hidup manusia mempunyai kitaran dari peringkat kanakkanak hingga dewasa yang berkerja, berkahwin dan bersara. Setiap peringkat kehidupaan mempunyai keperluan-keperluan yang berbeza. Pada masa persaraan misalnya, keperluan hidup bertambah dari aspek keperluan perubatan, rumah yang selesa dan makanan yang sihat. Bayangkan sekiranya kita hanya mempunyai kurang daripada RM50,000 simpanan KWSP apabila tiba umur persaraan. Jumlah ini sememangnya tidak mencukupi untuk menampung kehidupan pada masa persaraan. Jika diandaikan kita memerlukan RM1,000 sebulan, duit tersebut akan habis dalam tempoh 4 tahun 2 bulan sahaja! Itu belum mengambilkira kesan inflasi ke atas perbelanjaan kita. Jika kita terpaksa mengekalkan jumlah pembayaran bagi kos-kos tetap seperti belanja dapur dan bil-bil utiliti misalnya, dengan inflasi, simpanan KWSP kita akan habis dalam tempoh yang lebih pendek. Oleh itu, kita mestilah mengambil langkah segera menyediakan pelan pelaburan bagi memastikan keperluan-keperluan masa depan dapat dipenuhi. 4

14 1.3 Objektif Pelaburan Pelaburan, secara umumnya, melibatkan komitmen dana kepada aset yang akan dipegang bagi satu tempoh masa yang panjang. Pelabur (berbeza dengan spekulator) biasanya mempunyai batas masa yang menjangkaui tempoh enam bulan atau setahun. Dalam membuat keputusan untuk melaburkan wang untuk satu tempoh yang lama, pelabur mengharapkan untuk memperoleh pulangan yang berpatutan daripada pelaburan tersebut. Pulangan ini mesti memberi imbuhan kepada pelabur untuk: a. Tempoh masa wang itu dilaburkan b. Inflasi yang dijangka c. Ketidakpastian pulangan masa depan a. Tempoh masa wang itu dilaburkan Pelabur sudah tentu inginkan pulangan sebagai imbuhan kepada komitment mereka. Di dalam membuat keputusan memilih produk pelaburan, pelabur pastinya berdepan dengan beberapa pilihan, seperti sama ada mahu melabur di dalam unit saham amanah, saham tersenarai atau mungkin juga amanah pelaburan hartanah. Atau mungkin juga, yang paling mudah dan rendah risiko adalah simpanan di Tabung Haji yang mampu memberikan pulangan sekurangkurangnya 5% setahun. Jadi, jika pelabur memilih unit saham amanah misalnya, pelabur tentunya inginkan pulangan yang diperolehinya sekurang-kurangnya sama dengan yang mungkin diperolehi melalui simpanan di Tabung Haji. Ini dikenali sebagai kos peluang. Kos peluang menjadi satu daripada faktor-faktor penentu kadar pulangan dijangka yang diinginkan pelabur. b. Inflasi yang dijangka Inflasi ialah kadar kenaikan harga. Ia diukur dengan membandingkan harga terkini dengan harga sebelumnya. Inflasi menyebabkan nilai wang menurun. Dengan kata lain, inflasi menyebabkan kuasa beli wang menjunam. 5

15 Bayangkan jika 30 tahun dahulu, dengan 20 sen, kita mampu membeli makanan dan minuman tengahari di kantin sekolah. Tetapi dengan 20 sen sekarang, kita hanya boleh membeli 2 biji gula-gula. 20 sen tidak mampu memberikan kita sepinggan mee, hatta sekeping kuih, pada hari ini. Begitulah kesan inflasi. Kadar inflasi rasmi yang dicatatkan oleh Bank Negara Malaysia (BNM) ialah 4% setahun. Dengan kadar tersebut, dalam tempoh 16 tahun, nilai wang berkurang sebanyak 50%. Ini bermakna, RM1,000 yang kita miliki hari ini, hanya akan bernilai RM tahun dari sekarang. Dalam masa 32 tahun, ia hanya mempunyai nilai seperti RM250 hari ni. Inflasi dikatakan sebagai musuh utama wang, selain dari cukai. Cukai, yang mempunyai pelbagai bentuk seperti cukai pendatapatan, cukai jalan dan cukai jualan, sangat difahami sebagai faktor penghakis wang. Tetapi, cukai pendapatan misalnya, hanya memberi kesan kepada kita sekiranya kita mempunyai pendapatan melebihi kadar tertentu. Begitu juga cukai jalan, hanya terkesan kepada mereka yang mempunyai kenderaan. Cukai jualan juga boleh dielak dengan tidak membeli barangan yang mengenakan cukai. Tetapi berlainan dengan inflasi, kesannya terkena kepada semua, tidak kira jumlah pendapatan atau gaya hidup. Perlu di sebut di sini, semakin tinggi gaya hidup, semakin tinggi kadar inflasi peribadi. Ini kerana barangan mewah mempunyai kadar inflasi yang lebih tinggi dari barangan biasa. Atas alasan tersebut, adalah lebih bijak jika kita memilih barangan berdasarkan kebolehgunaan dan kualiti, bukan jenama. Satu lagi sebab mengapa inflasi menjadi musuh utama wang ialah kerana kesan bola saljinya (snow ball effect). Kadar inflasi terkompaun ini menjadikan nilai wang semakin lama semakin jatuh. Seperti yang disebutkan di atas, dalam tempoh 16 tahun, nilai wang jatuh sebanyak 50% dan dalam masa 32 tahun, nilai wang menjunam sebanyak 75%! Kefahaman tentang inflasi dan kesannya ke atas nilai wang amat penting untuk kita memastikan kuasa beli wang tidak terjejas. Cara mudah ialah dengan memastikan pulangan pelaburan kita sentiasa lebih tinggi daripada kadar inflasi. 6

16 Untuk mencapai tujuan tersebut, kita mesti memahami jenis-jenis pelaburan, risiko-risiko pelaburan tersebut dan kaedah menguruskannya. c. Ketidakpastian pulangan masa depan Pelaburan sering dikaitkan dengan risiko. Risiko bermaksud pelaburan berkemungkinan memberikan pulangan yang berlainan daripada apa yang kita harapkan. Di dalam keadaan tertentu, kita boleh kehilangan semua wang pelaburan kita. Atas alasan tersebut, pelabur sentiasa mengharapkan untuk mendapat pulangan yang setimpal dengan risiko yang diambil. Semakin tinggi risiko, semakin tinggi kadar pulangan yang diharapkan. Ini menerangkan konsep keseimbangan risiko dan pulangan. Pelabur biasanya penghindar risiko. Jika mereka terpaksa menghadapi risiko yang tinggi daripada sesuatu pelaburan, mereka mengharapkan pulangan yang juga tinggi. Ini menyebabkan penawar atau pengendali produk juga perlu memberikan pulangan yang tinggi bagi produk yang berisiko tinggi bagi tujuan menarik orang ramai melabur di dalam produk mereka. Cara lain menerangkan konsep keseimbangan risiko dan pulangan ialah dengan melihat produk pelaburan yang bergantung kepada faktor penawaran dan permintaan seperti saham tersenarai di Bursa Malaysia. Sesetengah saham tersenarai atau stok mempunyai volatiliti yang tinggi. Ini bermaksud potensi untuk mendapat pulangan modal yang tinggi daripada saham ini adalah besar. Bagaimana pun, perlu diingat, saham yang harganya mempunyai potensi untuk meningkat tinggi juga sebenarnya mempunyai potensi yang sama untuk jatuh menjunam dengan teruk. Jadi, semakin tinggi pulangan, semakin besar risiko! 1.4 Kadar Pulangan Diperlukan Definisi pelaburan tersebut membawa maksud bahawa pelabur berkehendakkan satu kadar pulangan minimum daripada pelaburan mereka, dan pelaburan hanya akan dibuat jika pelabur yakin mendapat pulangan yang melebihi kadar ini. 7

17 Dalam ilmu pelaburan kadar ini disebut dengan istilah kadar pulangan yang diperlukan. Pelabur perlu mendapat pulangan minimum ini sebagai imbuhan kerana pengorbanannya: (1) berpisah dengan wangnya, (2) menghadapi kemerosotan nilai wang (inflasi), dan (3) menanggung risiko ketidakpastian pulangan yang akan diperolehi nanti. Maka pada teorinya kadar pulangan yang diperlukan ini mengandungi tiga unsur berikut: Kadar pulangan sebenar, r Kadar inflasi, i Kadar untuk risiko yang dihadapi (premium risiko, rp) Unsur 1: Kadar pulangan sebenar Kadar pulangan sebenar merupakan imbuhan untuk tempoh pengorbanan aset; iaitu tempoh pelabur berpisah dengan wangnya. Ia juga sebagai ganjaran kerana menangguhkan penggunaan wang tersebut pada masa depan. Kadar pulangan sebenar juga dianggap sebagai kadar pulangan untuk semua pelaburan dalam ketiadaan inflasi dan risiko. Unsur 2: Perlindungan inflasi Seperti dibincangkan pada awal bab ini, inflasi adalah kenaikan paras umum harga barang. Apabila berlakunya inflasi, kuasa beli wang akan merosot. Jika nilai wang merosot pada masa depan disebabkan inflasi, kita memerlukan satu imbuhan untuk melindungi diri dari kerugian ini. Inilah yang disebut perlindungan inflasi. Apakah perhubungan kadar pulangan sebenar dengan kadar inflasi? Dalam pelaburan, kadar pulangan sebenar boleh diterjemahkan sebagai kadar faedah sebenar. Kadar faedah adalah kadar pulangan keatas aset tanpa risiko, seperti bon. 8

18 Kadar faedah pasaran disebut sebagai kadar nominal, nr, dan ia merangkumi (1) kadar faedah sebenar, dan (2) kadar inflasi yang dijangka. Formula ringkasnya: nr = r + i Di mana: nr = kadar nominal r = kadar sebenar i = kadar inflasi. Unsur 3: Imbuhan kerana menanggung risiko Risiko dalam pelaburan adalah ketidakpastian mengenai pulangan yang akan diperolehi. Pelabur pada amnya penghindar risiko. Tetapi risiko adalah sesuatu yang tidak dapat dielak dalam pelaburan. Maka pelabur perlu diberi imbuhan yang berpadanan dengan risiko yang mereka tanggung. Bagi pelaburan yang tidak ada risiko, pulangan yang berpatutan adalah sama dengan kadar faedah nominal tanpa risiko. Sekiranya pelaburan adalah berisiko, pelabur memerlukan pulangan yang melebihi kadar tanpa risiko ini sebagai premium untuk risiko. Sebagai kesimpulannya, kadar pulangan diperlukan oleh pelabur adalah campuran (1) kadar pulangan sebenar, (2) inflasi dan (3) premium risiko. Premium risiko berubah mengikut rendah atau tingginya risiko sesuatu pelaburan. Semakin tinggi risiko, semakin tinggi pula premium risiko yang diperlukan. 9

19 Secara formula, kadar pulangan diperlukan boleh ditulis seperti berikut: k = r + i + rp (r + i) juga disebut sebagai kadar pulangan tanpa risiko atau kadar bebas risiko, k rf. Maka kadar pulangan perlu boleh ditulis semula seperti berikut: 1.5 Jenis-jenis Pelaburan k = k rf + rp Terdapat pelbagai jenis pelaburan di pasaran. Ia terdiri daripada asset fizikal, asset kewangan, asset derivatif dan asset alternatif Asset Fizikal Asset fizikal adalah apabila pelabur melaburkan wangnya ke dalam asset-asset fizikal seperti tanah, rumah, bangunan pejabat, bangunan kilang, mesin dan peralatan dan jugak stok barangan. Apakah faktor-faktor risiko yang perlu diambilkira dalam pelaburan fizikal? Tempoh pulangan modal yang lama Aliran tunai yang agak tetap, tapi ada ketidak pastian Kos baik pulih Kecairan yang rendah Asset kewangan Asset kewangan adalah apabila pelabur melaburkan wangnya ke dalam instrumeninstrumen kewangan yang boleh digunakan sebagai tuntutan ke atas nilai yang mereka laburkan. Contoh-contoh asset kewangan adalah saham, bon dan unit amanah. 10

20 a. Saham Pelaburan di dalam saham syarikat merupakan pelaburan langsung di mana pelabur melaburkan wangnya dengan membeli saham syarikat. Wang yang dilaburkan oleh pelabur akan digunakan oleh syarikat bagi membiayai operasi perniagaannya. Sebagai ganjarannya, pelabur mungkin memperolehi pulangan hasil dari keuntungan syarikat. Dua bentuk pulangan dari pelaburan saham adalah: i. Aliran tunai dari pembahagian untung yang dikenali sebagai dividen ii. Keuntungan modal apabila saham tersebut dijual semula kepada pasaran Pelaburan saham juga memberikan hak kepada pelabur untuk menghadiri Mesyuarat Agung Tahunan syarikat dan mengundi di dalam mesyuarat tersebut. Dengan kata lain, dengan memiliki saham syarikat, pelabur sebenarnya mempunyai hak untuk membuat keputusan dalam syarikat. Pelaburan saham, bagaimanapun, mempunyai risiko-risikonya sendiri. Antara risiko-risiko pelaburan saham adalah: i. Harga yang mungkin turun naik secara mendadak akibat perubahan ekonomi, politik dan musibah alam semulajadi ii. Syarikat yang mungkin mengalami kerugian dan dinyah senarai iii. Salah pengurusan yang boleh sebabkan syarikat digantung dari senarai iv. Kecairan yang rendah akibat kurang permintaan b. Bon Bon adalah instrumen hutang yang diterbitkan oleh kerajaan dan syarikat untuk mendapatkan wang bagi membiayai operasi projek-projek besar. 11

21 Pelabur bon merupakan si pemiutang kepada penerbit bon di mana setiap enam bulan atau setiap tahun penerbit bon akan membayar faedah kepada pemegang bon. Pelaburan bon hanya dibuka kepada pelabur-pelabur besar kerana setiap unit bon berharga lebih RM1 juta. Pelaburan bon memberikan pulangan tetap kepada pelabur. Risiko pelaburan bon bergantung kepada jenis bon-bon tersebut. Bon syarikat biasanya dianggap lebih tinggi risikonya berbanding bon kerajaan. Risiko pelaburan bon adalah kegagalan penerbit bon untuk membayar faedah yang dijanjikan pada setiap tempoh dan dalam kes yang lebih teruk, gagal membayar semula wang pokok pelaburan tersebut. c. Amanah Saham Amanah saham merupakan dana yang mengumpulkan wang ramai pelabur yang mempunyai matlamat yang sama untuk dilaburkan di dalam pasaran kewangan seperti pasaran saham, pasaran bon dan pasaran wang jangka pendek seperti Sijil Deposit Boleh Tawar, Bil Perbendaharaan, Penerimaan Jurubank dan lain-lain lagi. Pelaburan amanah saham membolehkan pelabur meraih pulangan dividen dan untung modal hasil jualan semula unit-unit yang mungkin meningkat harganya. Kelebihan melabur di dalam amanah saham ialah: i. Dana diurus oleh pengurus professional ii. Tahap kecairan lebih tinggi berbanding pelaburan terus di dalam saham iii. Memberikan manfaat pempelbagaian iaitu risiko yang lebih rendah berbanding pelaburan terus iv. Memberi peluang pelabur kecil untuk mendapat pendedahan kepada asset-asset yang secara individu tidak mampu dimiliki, seperti bon dan sukuk. 12

22 Kelemahan melabur di dalam amanah saham pula ialah: i. Pelabur tidak mempunyai hak membuat keputusan ii. Kos pengurusan dan jualan yang relatifnya lebih tinggi berbanding pelaburan langsung dalam pasaran saham iii. Pempelbagaian mengurangkan risiko dan pada masa sama mengurangkan pulangan Aset Derivatif Asset derivatif adalah asset yang nilainya diperolehi daripada asset-aset yang menjadi sandarannya. Bentuk asset derivatif paling lazim adalah kontrak hadapan dan kontrak pilihan atau dikenali juga sebagai opsyen. Satu contoh asset derivatif di Malaysia ialah Kontrak Hadapan Minyak Sawit Mentah (Future Crude Palm Oil). Bagi asset ini, nilainya bergantung kepada harga minyak sawit mentah di pasaran. Asset derivatif mempunyai risiko yang lebih tinggi berbanding asset-asset kewangan lain. Ini kerana jual beli asset ini dibuat dahulu pada harga yang dijangka pada masa hadapan. Risiko menjadi lebih tinggi apabila pembelian asset dilakukan menggunakan wang pinjaman Asset Alternatif Asset alternatif pula ialah emas, perak, lukisan, barangan antik dan sebagainya. Asset-asset ini biasanya dibuat koleksi peribadi dan hanya dijual apabila keadaan memerlukan. 13

23 1.6 Kesimpulan Pelaburan merupakan aktiviti yang sangat penting dalam pengurusan kewangan. Ia bermatlamat mendapatkan pulangan sebagai ganjaran kepada pengorbanan pelabur menangguhkan penggunaannya, kadar inflasi yang dijangka dan ketidakpastian mendapat pulangan tersebut. Kemahiran memilih aset bersesuaian amat penting bagi memastikan pelabur mendapat manfaat yang diinginkan dari pelaburan. 14

24 BAB 2 RISIKO DAN PULANGAN Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Mengenalpasti sumber-sumber pulangan pelaburan 2. Memahami kaedah pengiraan pulangan 3. Memahami bagaimana mengira pulangan dijangka 4. Menghargai kepentingan pelaburan semula 5. Menerangkan makna risiko dalam pelaburan 6. Mengenaplasti kaedah pengukuran risiko 7. Memahami penggunaan koefisien variasi dalam proses membuat keputusan pelaburan 2.1 Sumber Pulangan Pelaburan Seperti yang dibincangkan sebelum ini, pulangan dari sesuatu pelaburan terdiri dari dua bahagian: a. Pulangan pendapatan Pulangan ini merupakan aliran tunai masuk daripada pelaburan tersebut kepada pelabur. Ia adalah pembahagian keuntungan yang dikenali sebagai dividen, untung dan bonus atau mungkin juga caj perkhidmatan seperti sewa dan yuran. Contoh pulangan berbentuk pendapatan i. Ahmad membeli saham TNB dengan harga RM10.00 sesaham. Dalam tempoh setahun, TNB membayar dividen 30 sen sesaham. Pulangan pendapatan = 0.30/10.00 = 0.03 = 3.0% ii. Hamid membeli sebuah rumah dengan harga RM200,000 untuk disewakan. Pendapatan tahunan bersih sewaan ialah RM10,000. Pulangan pendapatan = 10,000/200,000 = 0.05 = 5% setahun. 15

25 b. Pulangan modal Pulangan modal adalah pulangan hasil daripada penjualan semula pelaburan tersebut. Ia diperolehi hasil perubahan harga asset tersebut. Jika harga pelaburan meningkat berbanding harga beliannya, pelabur akan mendapat keuntungan. Jika harga turun, pelabur akan menanggung kerugian. Contoh pengiraan keuntungan modal i. Ahmad membeli saham TNB dengan harga RM10.00 sesaham. Dalam tempoh setahun, harga saham TNB meningkat kepada RM Keuntungan modal = ( )/10.00 = 0.12 = 12% ii. Hamid membeli sebuah rumah dengan harga RM200,000 untuk disewakan. Setelah lima tahun rumah itu dijual dengan harga 260,000. Keuntungan modal= (260, ,000)/200,000 = 0.30 = 30% untuk tempoh lima tahun. 2.2 Mengira Pulangan Pulangan Wang (Ringgit) Jumlah wang yang diperolehi daripada pelaburan untuk sesuatu tempoh tertentu Pulangan Ringgit = Pendapatan + Perbezaan Harga Bergantung kepada saiz pelaburan dan tempoh pegangan (pelaburan) Pulangan Tempoh Pegangan (%) Dikira sebagai peratusan Pulangan Wang (RM) berbanding dengan jumlah pelaburan. Boleh digunakan untuk membuat perbandingan prestasi pelaburan dengan syarat tempoh pegangan dan risiko adalah sama Kadar Pulangan = Pendapatan + (Harga Jual-Harga Beli) Harga Beli 16

26 2.2.3 Pulangan Setahun (atau Tahunan) Dalam kebanyakan hal mengenai pulangan pelaburan, kita biasanya menyebutnya dalam bentuk kadar pulangan setahun atau kadar pulangan tahunan Dengan mengira pulangan pelaburan secara tahunan, kita boleh membuat perbandingan prestasi dengan mana-mana pelaburan yang dikira dengan kaedah yang sama. Kaedah mudah (atau hampiran) menukar Pulangan Tempoh Pegangan (PTP) kepada kadar Pulangan Tahunan (PT): PT = PTP x bilangan tempoh setahun (n) Contoh: Pulangan tempoh pegangan 6 bulan ialah 8%. Maka pulangan setahun ialah: 8% x 2 = 16% Pulangan tempoh pegangan 3 bulan ialah 2.5%. Pulangan setahun ialah: 2.5% x 4 = 10% Pulangan tempoh pegangan tiga tahun ialah 36%. Pulangan setahun ialah: 36% x 1/3 = 12% Kaedah tepat: PT = (1+PTP) 1/n Mengira Pulangan Dijangka Pulangan dijangka boleh dikira dengan mengukur kadar pulangan purata bagi pulangan-pulangan sebenar selama beberapa tempoh yang lalu. Pulangan purata biasanya digunakan bagi menjangkakan kadar pulangan yang paling mungkin dicapai oleh sesuatu pelaburan pada masa depan. Ia merupakan kaedah paling mudah bagi mendapatkan kadar pulangan dijangka bagi sesuatu pelaburan. 17

27 Cuba lihat jadual di bawah, jika pelaburan kita menghasilkan pulangan tahunan berikut. Berapakah kadar pulangan purata kita? Tahun Kadar Pulangan % % % % % Terdapat dua kaedah mengira pulangan purata: purata aritmatik (Arithmetic Mean) purata geometrik (Geometric Mean) Pulangan Purata Aritmatik Pulangan purata aritmatik adalah pulangan purata mudah bagi siri pulangan yang diberi. Kita hanya jumlahkan semua pulangan dan bahagikan dengan bilangan tahun: P a = (PTP)/t Daripada contoh tadi: P a = 40/5 = 8% Kadar pulangan purata adalah 8%. Tepatkah pengiraan ini? Sebenarnya tidak. Jika kita memperoleh kadar pulangan ini secara tahunan, jumlah wang yang diperolehi tidak sama dengan jumlah sebenar. Jadual di bawah 2.3 (a) menunjukkan jumlah pelaburan awal sebanyak RM1,0000 berkembang menjadi RM1,372 apabila diberi pulangan seperti contoh tadi. 18

28 Jadual 2.3 (a): Jumlah pelaburan dengan kadar pulangan sebenar Tahun Baki Awal (RM) Kadar Pulangan Baki Akhir (RM) Pulangan (RM) 1 1, % , , % , , % , , % , , % , Jika kita menggunakan kadar purata 8%, jumlah wang yang diperolehi pada tahun 5 tidak sama dengan yang sebenarnya. Jadual 2.3 (b) menunjukkan jumlah pelaburan selepas 5 tahun pada kadar purata 8%. Jadual 2.3 (b): Jumlah pelaburan dengan kadar pulangan purata 8% Tahun Baki Awal (RM) Kadar Pulangan Baki Akhir (RM) Pulangan (RM) 1 1, % , , % , , % , , % , , % , Kaedah yang tepat ialah dengan mengira Pulangan Purata Geometrik Pulangan Purata Geometrik Pulangan purata geometrik akan memberi jumlah pulangan yang tepat dengan nilai wang yang diperolehi daripada pelaburan tersebut: 19

29 Ia dikira mengikut formula berikut: P g = [Л(1+PTP)] 1/n 1 = [(1.10)(1.30)(.80)(1.00)(1.20)] 1/5 1 =.0654 atau 6.54% Sekarang kita lihat pula jumlah pelaburan selepas 5 tahun menggunakan purata pulangan geomatrik. Perhatikan jumlah pelaburan pada tahun kelima menyamai jumlah pelaburan berdasarkan kadar pulangan sebenar tahunan. Jadual 2.3 (c): Jumlah pelaburan dengan kadar pulangan purata 6.54% Tahun Baki Awal (RM) Kadar Pulangan Baki Akhir (RM) Pulangan (RM) 1 1, % , , % , , % , , % , , % , Pelaburan Semula Perhatikan di dalam contoh-contoh sebelumnya, pengiraan dibuat dengan mengandaikan pelabur melaburkan semula pulangan yang diperolehinya daripada pelaburan tersebut. Kaedah ini disebut kaedah terkompaun di mana pulangan pada tahun pertama akan dilaburkan semula menjadikan nilai pokok atau prinsipal pada tahun kedua bertambah dengan jumlah pulangan yang diperolehi pada tahun pertama. Dengan kata lain, kita tidak mengeluarkannya daripada sistem pelaburan kita. Dengan amalan pelaburan semula, nilai pelaburan akan meningkat dengan lebih cepat. Cuba bandingkan jumlah pelaburan yang terkumpul selepas 5 tahun dengan pelaburan semula (Jadual 2.4 (a)) dan tanpa pelaburan semula (Jadual 2.4(b)). Andaikan pelaburan awal berjumlah RM50,000 dan kadar pulangan purata adalah 8%. 20

30 Perhatikan bahawa dengan pelaburan semula, jumlah pelaburan meningkat kepada RM73,466. Manakala dengan mengandaikan pelabur mengeluarkan semua pulangan yang diperolehinya, jumlah pelaburannya kekal RM50,000 selepas 5 tahun. Jadual 2.4 (a): Jumlah pelaburan dengan pelaburan semula pulangan Tahun Baki Awal (RM) Kadar Pulangan Baki Akhir (RM) Pulangan (RM) 1 50, % 4, , , % 4, , , % 4, , , % 5, , , % 5, , Jadual 2.4 (b): Jumlah pelaburan tanpa pelaburan semula pulangan Tahun Baki Awal (RM) Kadar Pulangan Pulangan (RM) Pengeluaran (RM) Baki Akhir (RM) 1 50, % 4, , , , % 4, , , , % 4, , , , % 4, , , , % 4, , , Risiko Pelaburan Risiko ialah ketidakpastian mengenai pulangan pelaburan. Semasa melabur, kita mempunyai satu jangkaan pulangan. Jangkaan ini mungkin tepat, mungkin tidak (lazimnya tidak). Ketidakpastian untuk mendapatkan pulangan jangkaan inilah yang disebut risiko dalam pelaburan. Dalam pelaburan, ketidakpastian berlaku dalam tiga keadaan: Ketidakpastian dalam pulangan pendapatan Ketidakpastian dalam perubahan harga pelaburan Ketidakpastian dalam kadar pelaburan semula 21

31 Risiko boleh dibahagikan kepada dua jenis: (1) risiko sistematik dan (2) risiko tidak sistematik. Kedua-duanya berpunca daripada faktor-faktor yang berbeza. Risiko sistematik adalah risiko-risiko yang disebabkan oleh faktor-faktor ekonomi, politik dan bencana alam, yang mana kejadiannya memberi kesan kepada keseluruhan pasaran. Contoh: perubahan kadar faedah, inflasi, pengeluaran negara, krisis politik, tsunami, dsb. Risiko tidak sistematik pula ialah risiko-risiko yang terhad kepada syarikat tertentu, jenis produk tertentu atau industri tertentu. Contoh risiko-risiko tidak sistematik adalah turun naik permintaan produk, salah laku pengurusan, perubahan polisi terhadap sesuatu produk, dsb. 2.6 Mengukur Risiko Sepertimana yang diterangkan pada awal bab ini, risiko pelaburan adalah kemungkinan pulangan yang diperolehi tidak sama dengan pulangan dijangka. Kita juga telah mempelajari bagaimana pulangan dijangka dikira berdasarkan pulanganpulangan sebenar yang telah direkodkan selama beberapa tahun. Oleh kerana pelaburan dibuat bagi mendapatkan pulangan pada masa depan, maka wajarlah kemungkinan-kemungkinan pulangan juga diambilkira bagi mendapatkan pulangan dijangka. Bagi pulangan dijangka yang dibuat berdasarkan rekod pulangan-pulangan sebenar masa lalu, jarak pulangan-pulangan sebenar tersebut dengan pulangan purata boleh menunjukkan kadar risiko pelaburan tersebut. Bandingkan aset pelaburan A dan B yang ditunjukkan dalam Jadual 2.6. Secara rambang, apakah yang anda boleh katakan tentang kedua-kedua aset tersebut? 22

32 Jadual 2.6: Pulangan sebenar Aset A dan Aset B Tahun Aset A Aset B % 20.00% % 30.00% % -5.00% % 15.00% % 40.00% Berdasarkan formula pulangan purata yang dibincangkan sebelum ini, pulangan purata atau pulangan dijangka bagi Aset A dan Aset B adalah seperti berikut: P g Aset A = [Л(1+PTP)] 1/n 1 = [(1.08)(1.09)(1.07)(1.08)(1.10)] 1/5 1 = atau 8.40% P g Aset B = [Л(1+PTP)] 1/n 1 = [(1.20)(1.30)(0.95)(1.15)(1.40)] 1/5 1 = atau 19.00% Risiko pelaburan dikira dengan mengambilkira jarak di antara pulangan-pulangan sebenar dengan pulangan dijangka pelaburan tersebut. Jarak-jarak ini kemudiannya dikuasa duakan dan dijumlahkan bagi mencari jumlah jarak atau varians. Ukuran standard bagi risiko adalah sisihan piawai yang merupakan punca kuasa dua bagi varians. Dengan kata lain, sisihan piawai adalah jarak purata di antara taburan pulangan-pulangan sebenar dengan pulangan dijangka pelaburan tersebut. Formula untuk varians ialah: 2 = [Σ(R i -E(R)) 2 ]/(n-1) di mana: R i = nilai kemungkinan, E(R) = nilai jangkaan, n = bilangan nilai kemungkinan 23

33 Maka, varians dan sisihan piawai bagi Aset A E(R) = 8.40% 2 = [( ) 2 +( ) 2 +( ) 2 +( ) 2 +( ) 2 ]/(5-1) = [0.0016% % % % %]/(5-1) = % = 1.14% Varians dan sisihan piawai bagi Aset B E(R) = 19.00% 2 = [( ) 2 +( ) 2 +( ) 2 +( ) 2 +( ) 2 ]/(5-1) = [0.0101% % % % %]/(5-1) = % = 16.99% Perhatikan di sini, aset B yang mempunyai pulangan dijangka lebih tinggi berbanding A, mempunyai risiko yang juga lebih tinggi berbanding A. Jelas, hukum tukar-ganti pulangan risiko terbukti semakin tinggi pulangan, semakin tinggi risiko. Jadi, bagaimana untuk pelabur memilih di antara kedua aset ini? Jika pelabur memilih pulangan yang tinggi, sudah tentu pelabur patut memilih B. Namun B mempunyai risiko yang sangat tinggi berbanding A. Jika pelabur memilih risiko yang rendah pula, seharusnya pelabur memilih A. Namun A memberikan pulangan yang sangat rendah. Apakah penyelesaiannya? 24

34 2.7 Koefisien Variasi Koefisien variasi mengukur risiko bagi setiap unit pulangan. Ini bermaksud, bagi setiap 1% pulangan, berapakah risiko aset tersebut. Pengukuran ini membolehkan pelabur membuat pilihan pelaburan, misalnya seperti contoh di atas, di antara Aset A dan Aset B. Formula bagi koefisien variasi ialah: CV = / E(R) Maka, Koefisien Variasi bagi aset A dan B adalah seperti berikut: CV Aset A = 1.14%/8.40% = 13.58% CV Aset B = 16.99%/19.00% = 89.45% Perhatikan bahawa Aset A mempunyai risiko sebanyak 13.58% bagi setiap 1% pulangannya, manakala Aset B mempunyai risiko 89.45% bagi setiap 1% pulangannya. Pelabur yang secara rasionalnya adalah penghindar risiko sudah pasti memilih Aset A kerana risiko yang lebih rendah berbanding Aset B. 2.8 Kesimpulan Risiko dan pulangan merupakan konsep paling penting yang perlu difahami oleh pelabur. Pelabur mesti mahir kaedah pengiraan pulangan bagi memastikan matlamat pelaburan tercapai. Hubungan risiko pulangan menyebabkan pelabur perlu memahami bagaimana menyeimbangkan antara risiko dan pulangan bagi memastikan pelaburan yang dibuat menghasilkan pulangan optimum. 25

35 Aktiviti 1: Kirakan pulangan pendapatan daripada maklumat yang diberi: 1. Ali membeli 10,000 unit ASN dengan harga RM0.70 seunit. Pada akhir tahun ASN memberi dividen 5.6 sen seunit. 2. Ah Peng membeli saham Public Bank dengan harga RM12.50 sesaham. Dividen tahunan ialah 25 sen sesaham. 3. Muthu membeli satu tanah lot dengan harga RM80,000. Dia menjangka dapat menjualnya dalam tempoh tiga tahun dengan harga RM120,000. Tanah sekarang dijadikan lot meletak kereta dan menjana pendapatan purata RM400 sebulan. Aktiviti 2: Kirakan pulangan modal untuk pelaburan berikut 1. Ali membeli 10,000 unit ASN dengan harga RM0.70 seunit. Pada akhir tahun harga ASN telah meningkat kepada RM0.74 seunit. 2. Ah Peng membeli saham Public Bank dengan harga RM12.50 sesaham. Setelah setahun, harga saham menjadi RM10.00 sesaham. 3. Muthu membeli satu tanah lot dengan harga RM80,000. Setelah tiga tahun dia menjualnya dengan harga RM110,

36 BAB 3 NILAI MASA WANG Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Menerangkan konsep nilai masa wang 2. Mengira nilai masa wang bagi satu jumlah tunggal 3. Mengira nilai masa bagi bagi satu aliran tunai atau anuiti 4. Mengira nilai masa wang bagi satu alirai tunai infiniti atau perpetuiti 5. Mengira nilai masa wang dengan kadar pulangan terlaras 6. Mengira nilai masa wang dengan kadar pulangan sebenar 3.1 Konsep Nilai Masa Wang Nilai masa wang adalah prinsip yang paling asas dalam ilmu kewangan dan pelaburan. Nilai masa wang mengatakan bahawa nilai sejumlah wang hari ini lebih tinggi berbanding jumlah wang yang sama yang akan diperolehi pada masa depan. Ini disebabkan oleh kebolehan wang tersebut menjana pendapatan jika ia digunakan untuk pelaburan. Jika ia tidak digunakan untuk pelaburan, sebaliknya digunakan untuk pembelian, kepuasan yang diberikannya hari ini melebihi kepuasan yang diperolehi jika jumlah wang yang sama dibelanjakan pada masa depan. Salah satu sebabnya adalah faktor inflasi, yang menyebabkan jumlah barangan yang diperolehi pada masa depan tidak sebanyak jumlah yang diperolehi hari ini. Ini menjadikan nilai wang hari ini lebih tinggi berbanding nilai sejumlah wang yang sama pada masa depan. Prinsip nilai masa wang menjadikan seorang individu yang rasional tidak akan menerima sejumlah wang yang sama pada masa depan, melainkan ia diganjarkan dengan imbuhan yang sewajarnya. Seperti yang dibincangkan dalam bab sebelum ini, imbuhan yang sewajarnya bermaksud pulangan yang boleh menyamai: 27

37 Kos melepas: keuntungan yang boleh diperolehi jika wang tersebut dilaburkan Inflasi: kenaikan harga barang yang berlaku Risiko kredit: kemungkinan wang tersebut tidak dibayar 3.2 Nilai Masa Wang Bagi Satu Jumlah Tunggal Jika kita melaburkan RM10,000 di dalam satu instrumen pelaburan yang boleh memberikan kita pulangan 7% setahun, berapakah nilai masa depan wang tersebut selepas 10 tahun? Atau, jika kita ingin mendapatkan sejumlah RM100,000 dalam masa lima tahun, berapakah jumlah yang perlu kita laburkan hari ini jika pelaburan tersebut boleh memberikan pulangan sebanyak 6%? Kedua-dua soalan ini adalah tentang nilai masa wang bagi satu jumlah tunggal. Jumlah tunggal bermaksud satu jumlah yang kita perlu laburkan hari ini, tanpa perlu menambah pelaburan kita. Atau satu jumlah yang akan kita perolehi sekali sahaja pada masa depan, misalnya wang simpanan KWSP yang akan kita keluarkan ketika berumur 55 tahun. Nilai masa wang terbahagi kepada dua iaitu nilai masa depan dan nilai kini. Nilai masa depan diperolehi menggunakan kaedah pengkompaunan manakala nilai kini menggunakan kaedah pendiskaunan. Untuk memahami maksud pengkompaunan dan pendiskaunan, kita perlu melihat Rajah 3.2: 28

38 Rajah 3.2: Pengkompaunan dan Pendiskaunan Rajah 3.2 menunjukkan bahawa untuk mendapatkan nilai masa depan pada tahun ke 3 bagi RM1,000 yang dilaburkan hari ini, wang RM1,000 itu perlu dikompaunkan pada kadar keuntungan tertentu untuk tempoh masa tertentu. Sebaliknya, jika kita ingin tahu nilai kini bagi RM2,500 yang akan kita terima pada masa depan, kita perlu diskaunkan wang tersebut pada kadar keuntungan tertentu pada tempoh tertentu Nilai Masa Depan Bagi Satu Jumlah Tunggal Seperti yang diterangkan sebelum ini, nilai masa depan bagi satu jumlah tunggal adalah nilai sejumlah wang yang kita laburkan hari ini pada kadar keuntungan tertentu untuk tempoh masa tertentu. Kita lihat pula contoh ini: Berapakah nilai yang akan terkumpul jika kita laburkan RM10,000 hari ini untuk tempoh masa 10 tahun, dengan mengandaikan bahawa pelaburan tersebut mampu memberikan pulangan 7%. Formula asasnya adalah: Di mana: n FV = PV x (1 + r) FV = nilai masa depan PV = nilai kini r = kadar keuntungan n = tempoh dalam bilangan tahun 29

39 Oleh itu, apabila RM10,000 dilaburkan pada kadar 7% untuk tempoh 10 tahun, nilai masa depannya adalah: FV = 10,000 x (1+0.07) 10 = 10,000 x = 19,672 Jika kita inginkan jumlah masa depan yang lebih tinggi, apakah yang boleh kita lakukan dengan jumlah wang yang sama pada hari ini? Dengan kata lain, jika kita merasakan RM19, 672 itu tidak mencukupi, bagaimanakah caranya supaya wang RM10,000 yang kita miliki hari ini menjadi satu jumlah yang lebih tinggi? Jawapannya, dengan jumlah nilai kini yang sama, nilai masa depan boleh ditingkatkan dengan: Mendapatkan kadar keuntungan yang lebih tinggi Mendapatkan instrumen pelaburan yang membuat pengagihan untung lebih kerap (Lebih kekerapan pengkompaunan) Melabur untuk tempoh masa lebih panjang Mendapatkan kadar keuntungan yang lebih tinggi Contoh: r = 12% Berbanding contoh sebelumnya di mana keuntungan diperolehi 7%, kita boleh meningkatkan nilai masa depan dengan mendapatkan pulangan lebih tinggi, iaitu 12%. r 7% 12% FV = 10,000 x (1+0.07) 10 = 10,000 x (1+0.12) 10 = 10,000 x = 10,000 x = 19,672 = 31,058 30

40 Mendapatkan instrument yang membuat pengagihan untung lebih kerap (Lebih kekerapan pengkompaunan) Contoh: dua kali setahun, maka n = 10 x 2 = 20 r = 7 %/2 = 3.5% Apabila keuntungan diagihkan lebih kerap, iaitu dua kali setahun, nilai masa depan menjadi lebih tinggi, iaitu RM19, 898, berbanding RM19, 672 yang diperolehi sebelumnya. Kekerapan Sekali setahun Dua kali setahun FV = 10,000 x (1+0.07) 10 = 10,000 x ( ) 20 = 10,000 x = 10,000 x = 19,672 = 19,898 Melabur untuk tempoh masa lebih panjang Contoh: n = 15 Berbanding contoh awal, dengan tempoh pelaburan dilanjutkan hingga 15 tahun, nilai masa depan meningkat kepada RM27,590. n FV = 10,000 x (1+0.07) 10 = 10,000 x (1+0.07) 15 = 10,000 x = 10,000 x = 19,672 = 27, Nilai Masa Kini Satu Jumlah Tunggal Nilai masa kini atau nilai kini adalah nilai hari ini bagi satu jumlah yang akan diterima atau dibayar pada masa depan. Seperti contoh kedua tadi, kita ingin mengetahui berapakah nilai kini bagi sejumlah wang, iaitu RM100,000 yang ingin kita terima selepas lima tahun jika pelaburan yang kita pilih mampu memberikan pulangan 6%. 31

41 Formula asasnya adalah: PV = FV n (1 + r) Di mana: FV = nilai masa depan PV = nilai kini r = kadar keuntungan n = tempoh dalam bilangan tahun Oleh itu, untuk mendapatkan RM100,000 dalam masa lima tahun, dengan andaian bahawa kadar pulangan adalah 6%, wang yang perlu dilaburkan hari ini adalah: PV = 100,000 / (1+0.06) 5 = 100,000 / = 74,727 Kita mungkin merasakan bahawa RM74,727 masih terlalu tinggi untuk dilaburkan hari ini bagi mendapatkan RM100,000 lima tahun dari sekarang. Bagaimana caranya supaya kita tidak perlu melaburkan wang yang banyak, tetapi masih mampu mendapatkan RM100,000? Sepertimana nilai masa depan, kita juga boleh menentukan jumlah yang perlu kita laburkan hari ini tanpa mengubah jumlah yang kita inginkan pada masa depan. Bagaimana pun, jika untuk nilai masa depan kita inginkan jumlah yang lebih tinggi, untuk nilai kini, pelabur yang rasional biasanya inginkan jumlah yang lebih rendah. Sudah tentu, jika diberi pilihan, kita mahukan jumlah nilai kini pelaburan yang lebih rendah untuk dapatkan nilai masa depan yang sama. Caranya, sama sahaja dengan kaedah mendapatkan nilai masa depan yang tinggi. Untuk dapatkan nilai kini yang rendah, kita perlu: Mendapatkan kadar keuntungan yang lebih tinggi Mendapatkan instrument yang membuat pengagihan untung lebih kerap (Lebih kekerapan pengkompaunan) 32

42 Melabur untuk tempoh masa lebih panjang mungkin terpaksa kita tangguhkan hasrat mendapatkan jumlah tersebut dalam masa lima tahun Mendapatkan kadar keuntungan yang lebih tinggi Contoh: r = 11% r 6% 11% PV = 100,000 / (1+0.06) 5 = 100,000 / (1+0.11) 5 = 100,000 / = 100,000 / = 74,727 = 59,344 Mendapatkan instrument yang membuat pengagihan untung lebih kerap (Lebih kekerapan pengkompaunan) Contoh: dua belas kali setahun, maka n = 5 x 12 = 60 r = 6 %/12 = 0.5% Kekerapan Sekali setahun Dua belas kali setahun FV = 100,000 / (1+0.06) 5 = 100,000 / ( ) 60 = 100,000 / = 100,000 / = 74,727 = 74,139 Melabur untuk tempoh masa lebih panjang Contoh: n = 10 n 5 10 FV = 100,000 / (1+0.06) 5 = 100,000 / (1+0.06) 10 = 100,000 / = 100,000 / = 74,727 = 55,841 33

43 3.3 Nilai Masa Wang Bagi Anuiti Jika sebelumnya kita mempelajari kaedah pengiraan nilai masa wang untuk satu jumlah tunggal, kini kita akan mempelari nilai masa wang bagi satu nilai yang berulang-ulang. Nilai wang yang sama yang berulang-ulang atau diterima /dibayar secara berkala ini dipanggil anuiti. Dengan kata lain, anuiti membabitkan lebih daripada satu jumlah tunggal. Contohnya, berapakah yang perlu dilaburkan hari ini bagi mendapatkan RM1,000 setiap tahun selama lima tahun akan datang jika aset pelaburan tersebut memberikan pulangan 6% setahun? Atau, berapakah jumlah yang akan terkumpul 15 tahun lagi jika RM1,000 dilaburkan setiap bulan di dalam sebuah unit amanah yang memberikan purata pulangan 12% setahun? Jumlah sama (RM1,000) yang akan diterima atau dilaburkan bagi setiap tempoh dikenali sebagai anuiti, iaitu aliran tunai yang sama dan berkala Nilai Masa Kini Anuiti Nilai masa kini bagi sesuatu anuiti (PVA), RM1,000 yang akan diterima pada akhir tahun pertama sehingga tahun kelima, boleh ditentukan melalui pendiskaunan jumlah secara berasingan, pada kadar pulangan yang diberikan: PVA = [RM1,000 / (1.06) 1 ] + [ RM1,000 / (1.06) 2 ]+ [RM1,000 / (1.06) 3 ] + [ RM1,000 / (1.06) 4 ]+ [RM1,000 / (1.06) 5 ] = RM RM RM RM RM = RM4,

44 Untuk lebih jelas, Rajah 3.3 menunjukkan proses pendiskaunan aliran tunai secara berasingan seperti yang diterangkan di atas. Rajah 3.3: Proses pendiskaunan aliran tunai secara berasingan Formula asas anuiti adalah seperti berikut: PVA = PMT r [ 1 (1 + r) n ] Di mana: PVA = nilai kini anuiti PMT = Anuiti r = kadar keuntungan n = tempoh dalam bilangan tahun Disebabkan kaedah pengiraan yang agak rumit untuk kita menggunakan pendekatan matematik, adalah lebih praktikal untuk pengiraan anuiti ini dibuat menggunakan kalkulator kewangan. Di sini, kalkulator yang digunakan adalah Casio FC100V. 35

45 SET END n = 5 r = 6 PV = SOLVE PMT = Nilai Masa Depan Anuiti Nilai masa depan anuiti adalah kebalikan daripada konsep nilai kini anuiti. Nilai masa depan sesuatu anuiti (FVA) boleh ditentukan melalui pengkompaunan bayaran secara berasingan. Sebagai contoh, nilai masa depan bagi pelaburan tahunan sebanyak RM6,000 yang dibuat pada penghujung tahun selama empat tahun di dalam sebuah dana pelaburan yang memberikan pulangan purata 10% boleh digambarkan seperti berikut: FVA = [RM6,000 x (1.10) 3 ] + [ RM6,000 x (1.10) 2 ]+ [RM6,000 x (1.10) 1 ] + [RM6,000 x (1.10) 0 ] = RM7, RM7, RM6, RM6,000 = RM27,

46 Menggunakan kalkulator kewangan: SET END n = 4 r = 10 PMV = PMT = SOLVE Nilai Masa Wang Bagi Perpetuiti Jika sebelumnya kita mempelajari bagaimana mengira nilai masa anuiti, kini kita akan mempelajari pula apakah itu perpetuiti dan kaedah pengiraannya. Sepertimana anuiti, perpetuiti juga merupakan aliran tunai yang sama nilainya dan berkala. Bezanya dengan anuiti ialah anuiti mempunyai tempoh masa tertentu, tetapi perpetuiti adalah aliran tunai infiniti atau selama-lamanya. Mengapa kita perlukan aliran tunai infiniti? Di dalam perancangan kewangan, keperluan manusia berbeza-beza. Sesetengah individu mempunyai sebab tersendiri mengapa mereka memerlukan aliran tunai infiniti. Di antaranya ialah: Mempunyai tanggungan yang memerlukan peruntukan kewangan yang berterusan, contohnya anak istimewa. Berhasrat mewujudkan dana untuk keperluan kebajikan secara berterusan Di dalam perancangan kewangan Islam, amalan berwaqf amat digalakkan terutama bagi mereka yang mempunyai lebihan wang. Untuk mewujudkan waqf, terutamanya waqf tunai persendirian, seseorang itu perlu mengetahui jumlah nilai kini yang perlu beliau wujudkan sebagai jumlah pokok (prinsipal) bagi mendapatkan aliran tunai atau dividen yang berterusan. 37

47 Formula asasnya: PV = PMT/ r Di mana: PV = nilai kini PMT = Anuiti r = kadar keuntungan Contoh: Jika En. Amin mahu pendapatan yang diterima selepas bersara berterusan (kerana risaukan hayatnya melebihi 20 tahun) dan mahu anaknya terus menerima pendapatan tersebut selepas ketiadaannya, maka En. Amin perlu menggunakan kaedah nilai kini perpetuiti bagi mengira modal yang perlu pada masa persaraan. Pendapatan diperlukan = RM48,000 Kadar pulangan dijangka = 5% Nilai kini Perpetuti = PMT r = RM48, = RM960,000 Ini bermakna, untuk mendapatkan aliran tunai berterusan sebanyak RM48,000 setahun, En. Amin perlu mempunyai RM960,000 pada masa persaraannya dan meletakkan wang tersebut di dalam instrumen pelaburan yang boleh memberikan beliau pulangan sebanyak 5% setahun. 3.5 Nilai Masa Wang Dengan Kadar Pulangan Terlaras Kaedah pengiraan nilai masa wang dengan kadar pulangan terlaras digunakan bagi mengira nilai masa depan bagi pelaburan yang meningkat pada kadar tertentu. 38

48 Formula asasnya: n n FV = A((1+r) -(1+g) /(r-g)) Di mana: FV = nilai masa depan A = Anuiti atau jumlah sumbangan/pelaburan berkala r = kadar keuntungan n g = = tempoh dalam bilangan tahun kadar pertumbuhan Contoh: En. Suhaimi berumur 37 tahun. Baki terakhir wang di KWSP En. Suhaimi adalah RM100,000. Pada masa ini jumlah sumbangan En.Suhaimi adalah RM13,800 setahun. Berapakah jangkaan jumlah wang di KWSP pada masa persaraan jika pendapatan En. Suhaimi meningkat pada kadar 7% dan kadar pulangan pula adalah 5%? Nilai masa depan bagi baki simpanan Set : End N = = 18 I% = 5 PV = FV = SOLVE 240, Nilai masa depan sumbangan tahunan A((1+r) n -(1+g) n )/(r-g) = 13800((1+0.05) 18 -(1+0.07) 18 )/( ) = 13800( )/(-0.02) = /(-0.02) = 671,577 39

49 Jumlah simpanan KWSP pada masa persaraan = 240, ,577 = 912, Menggunakan FC100V bagi mengira nilai masa depan sumbangan tahunan Langkah pertama: Cari nilai kini sumbangan tahunan Set : Begin N = 19 I% = (1.05/1.07)-1 = PMT = PV = SOLVE -262, Langkah kedua: Cari nilai masa depan sumbangan Set : Begin N = 19 I% = 5 PMT = 0 PV = FV = SOLVE 663, Jumlah simpanan EPF pada masa persaraan = 240, , = 904, Nilai Masa Wang Dengan Kadar Pulangan Sebenar Kadar pulangan sebenar adalah kadar pulangan yang di selaraskan setelah diambilkira faktor inflasi. Inflasi, sepertimana yang kita fahami, mempunyai kesan negatif ke atas nilai masa wang. Jadi, ia perlu diambilkira di dalam pengiraan nilai masa wang. 40

50 Formula asasnya: R = 1+r g Di mana: R = Kadar pulangan sebenar r = Kadar keuntungan g = Kadar pertumbuhan Oleh itu, jika kadar pulangan dijangka adalah 5% dan kadar inflasi adalah 4%, maka kadar pulangan sebenar adalah % Kadar Pulangan Sebenar = = % Kadar pulangan sebenar ini perlu digunapakai bagi semua pengiraan yang melibatkan kadar pulangan yang perlu diselaraskan dengan faktor inflasi. Contohnya, di dalam mengira perbelanjaan yang perlu bagi kehidupan selepas bersara, faktor inflasi perlu diambilkira bagi menyelaraskan kadar pulangan bagi mendapatkan jumlah dana persaraan yang perlu disediakan pada usia 55 tahun. Contoh: Puan Rokiah, 40 tahun, ingin mengekalkan gaya hidupnya sekarang selepas persaraan. Jumlah perbelanjaan bulanan Puan Rokiah sekeluarga adalah RM4,000. Untuk itu, Puan Rokiah inginkan pendapatan selepas persaraan sebanyak RM48,000 setahun. 41

51 Berdasarkan kadar inflasi 4%, pendapatan yang diperlukan ketika Puan Rokiah berusia 55 tahun adalah: Set : End N = I% = 4.00 PV = FV = SOLVE 86, setahun Jumlah RM86, adalah nilai masa depan bagi pendapatan yang diperlukan oleh Puan Rokiah ketika beliau berumur 55 tahun, setelah faktor inflasi diambilkira. Jumlah ini akan berterusan meningkat berdasarkan kadar inflasi. Oleh itu, untuk mendapatkan jumlah yang perlu dikumpul oleh Puan Rokiah untuk menampung hidupnya selama 20 tahun selepas persaraan, Puan Rokiah perlu mencari nilai kini bagi satu jumlah yang boleh menghasilkan pendapatan yang meningkat seiring dengan inflasi. Jika diandaikan Puan Rokiah menempatkan jumlah atau dana tersebut didalam satu instrumen pelaburan yang memberikan pulangan 5%, kadar pulangan sebenar bagi dana persaraan Puan Rokiah adalah %, selepas faktor inflasi diambilkira. Maka, nilai kini dana persaraan Puan Rokiah adalah: Set : Begin N = 20 I% = PMT = PV = SOLVE RM1,727, Ini bermakna, untuk mendapatkan pendapatan selepas persaraan yang meningkat pada kadar 4% selama 20 tahun, jumlah yang perlu Puan Rokiah ada pada usia 55 tahun adalah RM1,727,

52 3.7 Kesimpulan Nilai masa wang adalah satu konsep penting dalam pelaburan. Ia digunakan dalam menentukan nilai pelaburan yang sewajarnya dilakukan hari ini bagi mendapatkan sejumlah wang pada masa depan atau mengira jumlah hasil pelaburan masa depan setelah melibatkan diri dengan pelaburan pada hari ini. Konsep nilai masa wang juga merupakan asas kepada penentuan jumlah keuntungan bagi produk-produk pembiayaan di institusi-institusi kewangan. Ia juga menjadi asas pengiraan bagi menentukan bayaran ansuran oleh peminjam. Oleh itu ia menjadi satu kemestian dalam ilmu pelaburan. 43

53 BAB 4 TEORI PORTFOLIO DAN MODEL PENILAIAN ASET Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Menerangkan konsep pempelbagaian dan portfolio 2. Mengaplikasi konsep pempelbagaian dalam Teori Portfolio Moden 3. Memahami konsep portfolio cekap dan sempadan cekap 4.1 Pengenalan kepada Konsep Pempelbagaian dan Portfolio Pempelbagaian atau diversifikasi adalah tindakan mempelbagaikan aset pelaburan bertujuan untuk meminimumkankan risiko dan memaksimumkan pulangan. Pempelbagaian bermakna "mengembangkan pelaburan kepada beberapa cabang", iaitu tidak meletakkan wang dalam satu instrumen pelaburan sahaja, sebaliknya menyertai beberapa instrumen pelaburan. Samalah seperti tidak meletakkan semua telur dalam satu bakul, kerana jika bakul terhempas jatuh, kemungkinan semua telur akan pecah. Begitu juga, jika kita melaburkan semua wang dalam saham satu syarikat, jika nilai saham itu menjunam jatuh, kita mungkin kehilangan wang yang dilaburkan. Sesuatu portfolio pelaburan yang dipelbagaikan mempunyai beberapa kelas pelaburan, contohnya ekuiti, instrumen pendapatan tetap dan derivatif. Setiap kelas pelaburan pula mungkin mengandungi beberapa jenis aset yang berbeza. Contohnya di dalam kelas ekuiti, portfolio boleh dipelbagaikan dengan memegang saham syarikat tersenarai, unit saham amanah, dana amanah hartanah dan dana dagangan bursa. Langkah seterusnya ialah mempelbagaikan pelaburan dalam sesuatu jenis aset tersebut. Misalnya jika membeli saham syarikat tersenarai, belilah daripada berbagaibagai sektor; dan di dalam sektor tersebut pula, belilah saham beberapa syarikat berlainan. Atau jika membeli unit amanah saham, belilah lebih daripada satu jenis 44

54 (umpamanya dana pendapatan, dana pertumbuhan, dana bon dan lain-lain). Contoh portfolio yang dipelbagaikan ditunjukkan di dalam Jadual 4.1: Jadual 4.1: Contoh Pempelbagaian Dalam Portfolio Kelas Peratus Jenis Aset Sektor Syarikat Ekuiti 90% Saham Tersenarai Minyak dan gas Alam Maritim Berhad Petronas Gas Berhad Unit Amanah Saham Perladangan Dana Pertumbuhan Dana Imbang IOI Corporation Berhad KL Kepong Berhad Public Ittikal CIMB Dana Ihsan Dana Imbang Islamik Dana Amanah Hartanah Pendapatan Tetap 10% Simpanan Tabung Haji Perkhidmatan KPJ Al-Aqar REIT Perladangan Al-Hadarah REIT - - Strategi yang baik ialah menggabungkan pelaburan yang berisiko tinggi dengan yang berisiko rendah dan meletakkan pelaburan itu dalam setiap kelas pelaburan dan jenis aset. Ini perlu supaya kita mempunyai peluang lebih baik untuk berjaya dalam sesuatu kelas aset dan di kalangan kumpulan sesuatu aset. Ini penting untuk mengimbangkan risiko dan pulangan. Bayangkan bagaimana jika semua wang simpanan kita terikat dalam pasaran saham sedangkan kita dalam keadaan terdesak dan memerlukan wang tunai dengan cepat. Sudah tentu kita menghadapi masalah mudahtunai sekiranya pada waktu itu pasaran saham pula terus menjunam. Keadaan ini terjadi akibat tidak mempelbagaikan pelaburan dalam sesuatu kelas aset. Atau kita mungkin meletakkan semua wang dalam saham minyak dan gas, kemudian mendapati harga minyak mentah menjunam jatuh yang mana ia menyebabkan harga kebanyakan syarikat minyak dan gas juga terjejas. Dalam keadaan ini, alangkah baiknya jika kita mempelbagaikan pelaburan di dalam syarikat yang menggunakan minyak dan gas, contohnya perladangan dan perdagangan, yang sudah tentu menikmati keuntungan meningkat akibat kejatuhan harga minyak! 45

55 Melalui pempelbagaian, jika satu daripada aset kita menjunam teruk, aset lain yang kita miliki mungkin mengalami kesan sebaliknya. Peningkatan nilai aset kedua akan dapat menimbal kesan kejatuhan aset pertama. Inilah faedah yang boleh diperolehi dengan pempelbagaian. Risiko pelaburan secara keseluruhan dapat dikurangkan manakala kadar purata pulangan dapat dimaksimumkan. Bagaimanapun, elakkan daripada mempelbagaikan aset pelaburan secara keterlaluan. Melabur dalam terlalu banyak instrumen kewangan juga tidak bijak kerana kesukaran untuk mengawasi semua pelaburan serentak. Pempelbagaian pelaburan secara berlebihan juga mungkin akan menyebabkan imbangan balas antara satu aset dengan aset yang lain yang mungkin mengakibatkan kadar pulangan menyusut. 4.2 Pempelbagaian dan Teori Portfolio Moden Teori Portfolio Moden (MPT) adalah teori yang menerangkan bagaimana satu portfolio pelaburan boleh mendapat manfaat sepenuhnya daripada pempelbagaian. Teori ini diperkenalkan oleh Harry Martkowitz pada tahun Mengikut teori ini, pempelbagaian akan memberi kesan optimum apabila aset-aset yang digabungkan mempunyai korelasi tidak sempurna. Korelasi tidak sempurna adalah keadaan di mana dua atau lebih aset pelaburan memberi reaksi yang tidak sama ke atas satu peristiwa. Misalnya, kenaikan harga minyak sawit mentah memberi kesan negatif kepada syarikat pengeluar makanan kerana kos bahan mentah keduadua syarikat ini meningkat. Tetapi ia memberi kesan positif kepada syarikat perladangan kelapa sawit kerana hasil jualan dan keuntungan mereka akan meningkat. Sebaliknya, korelasi sempurna bermaksud keadaan di mana dua atau lebih aset memberikan reaksi yang sama ke atas sesuatu perubahan. Merujuk kepada contoh yang digunakan di atas, syarikat lain yang menerima kesan negatif hasil peningkatan harga minyak sawit mentah adalah syarikat pengeluar sabun. Maka, saham syarikat pengeluar makanan dan syarikat pengeluar sabun itu dikatakan mempunyai korelasi sempurna. 46

56 Jadi, untuk mendapatkan manfaat daripada pempelbagaian, aset-aset yang digabungkan di dalam portfolio mestilah mempunyai korelasi tidak sempurna. Mengikut teori ini lagi, risiko-risiko pelaburan terdiri dari dua jenis utama iaitu risiko sistematik dan risiko tidak sistematik. Risiko sistematik bermaksud risiko-risiko yang memberi impak kepada semua jenis aset pelaburan. Contohnya risiko kadar faedah, risiko inflasi, risiko politik dan risiko matawang. Sebaliknya, risiko tidak sistematik adalah risiko-risiko yang memberi impak hanya kepada kelas aset tertentu, sektor tertentu atau syarikat tertentu sahaja. Misalnya apabila Eropah menegah import produk hasil laut Malaysia, hanya syarikat-syarikat pengeluar produk hasil laut Malaysia sahaja yang menerima impaknya. Risiko ini disebut risiko pasaran yang hanya melibatkan sektor atau industri tertentu. Risiko-risiko lain yang dikategorikan sebagai risiko tidak sistematik termasuklah risiko pengurusan, risiko operasi dan risiko produk. Rajah 4.2: Risiko Sistematik dan Risiko Tidak Sistematik Jumlah risiko Jumlah risiko Risiko Boleh Dipelbagaikan (Tidak sistematik) portfolio pelaburan Risiko Tidak Boleh Dipelbagaikan (Sistematik) Bilangan aset pelaburan dalam portfolio 47

57 Teori ini menjelaskan, apabila aset-aset yang mempunyai korelasi tidak sempurna digabungkan di dalam satu portfolio, risiko tidak sistematik akan dapat dihapuskan sepenuhnya. Oleh itu, jumlah risiko portfolio tersebut akan berkurang kerana yang tinggal hanyalah risiko sistematik. Portfolio yang hanya mempunyai risiko sistematik dipanggil portfolio cekap. 4.3 Portfolio Cekap dan Sempadan Cekap Portfolio efisien atau portfolio cekap adalah portfolio yang memberikan pulangan tertinggi pada satu tahap risiko tertentu atau risiko terendah pada satu tahap pulangan tertentu. Garisan yang menghubungkan portfolio-portfolio cekap ini dipanggil Sempadan Cekap. Sempadan Cekap mewakili set portfolio-portfolio yang memberikan pulangan tertinggi pada satu tahap risiko tertentu. Tiada satu titik pun di atas garisan Sempadan Cekap ini lebih baik berbanding titiktitik yang lain. Dengan kata lain, tiada satu gabungan aset pun yang berada di atas garisan Sempadan Cekap adalah lebih baik berbanding gabungan-gabungan aset lain yang terdapat di atas garisan Sempadan Cekap. Oleh itu pelabur perlu mengukur tahap toleransi risiko masing-masing bagi mengenalpasti portfolio yang mempunyai profail risiko dan pulangan yang bersesuaian. Secara teorinya, selagi portfolio yang dipilih terletak di atas garisan Sempadan Cekap, ia akan memberikan pulangan tertinggi pada satu tahap tertentu atau tahap risiko terendah pada satu tahap pulangan tertentu. Konsep sempadan cekap ditunjukkan di dalam Rajah 4.3. Perhatikan bahawa portfolio yang optimal adalah portfolio yang berada di atas garisan Sempadan Cekap. Portfolio yang berada pada kedudukan lebih tinggi daripada Sempadan Cekap adalah mustahil dicapai kerana tidak mungkin bagi pelabur memperolehi kadar pulangan yang lebih tinggi pada tahap risiko yang terlalu rendah. Sebaliknya, portfolio yang berada pada kedudukan yang lebih rendah daripada Sempadan Cekap adalah portfolio yang tidak efisien kerana pelabur gagal memperolehi pulangan yang sepatutnya pada kadar risiko yang dihadapi oleh portfolio tersebut. 48

58 Rajah 4.3: Sempadan Cekap Pulangan Dijangka Sempadan Cekap terletaknya portfolioportfolio cekap Setiap titik mewakili pilihan-pilihan portfolio. Portfolio di bawah garisan Sempadan Cekap merupakan portfolio-portfolio kurang cekap Risiko 4.4 Kesimpulan Teori Portfolio Moden menerangkan konsep bahawa pempelbagaian hanya akan memberi manfaat dari segi pengurangan risiko apabila aset-aset yang digabungkan mempunyai korelasi tidak sempurna. Portfolio yang berjaya menggabungkan aset-aset yang mempunyai korelasi tidak sempurna akan dapat menghapuskan risiko-risko tidak sistematik aset-aset tersebut. Apabila semua risiko tidak sistematik berjaya dihapuskan, yang tinggal di dalam portfolio hanyalah risiko-risiko sistematik yang sememangnya tidak dapat dielak dalam pelaburan. Ini akan menghasilkan portfolio cekap, iaitu portfolio yang memberikan sama ada pulangan tertinggi pada satu tahap risiko tertentu, atau risiko terendah pada satu kadar pulangan tertentu. Kita sewajarnya diberi pilhan untuk memilih portfolio-portfolio yang terletak di atas Sempadan Cekap. Ini kerana kesemua portfolio yang berada di atas Sempadan Cekap adalah portfolio cekap. Oleh itu, adalah penting untuk kita memahami ciri-ciri risiko dan pulangan sesuatu aset dan korelasi aset tersebut dengan aset-aset lain bagi memastikan portfolio yang kita bina benar-benar memberikan risiko dan pulangan yang kita harapkan. 49

59 BAB 5 PENGURUSAN PROTFOLIO DAN STRATEGI PENGURUSAN ASET Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Jenis-jenis strategi pelaburan yang dipraktiskan oleh pelabur 2. Kaedah menilai prestasi kewangan pelaburan 3. Strategi bagi mengimbang semula portfolio pelaburan 5.1 Strategi-Strategi Pelaburan Strategi-strategi pelaburan terdiri dari strategi pelaburan asas, strategi pelaburan dalam pasaran meningkat dan strategi pelaburan dalam keadaan pasaran tidak menentu. Strategi pelaburan individu bergantung kepada beberapa faktor iaitu: Jumlah modal Keupayaan menerima risiko Pengetahuan tentang pelaburan Objektif pelaburan Strategi Asas Pelaburan Pelbagai bentuk strategi pelaburan boleh dibentuk berdasarkan kepada jangkaan perubahan ekonomi, pasaran dan sikap pelabur. Secara umumnya ia boleh dibahagikan kepada empat, iaitu: a. Strategi jangka panjang b. Strategi jangka pendek c. Strategi berasaskan giliran sektor ekonomi d. Strategi lindung nilai pelaburan 50

60 a. Strategi jangka panjang Strategi jangka panjang ialah strategi yang melibatkan pelaburan yang melebihi tempoh 5 tahun. Ianya berasaskan konsep beli dan pegang dan biasanya dilaksanakan berdasarkan pendekatan fundamental. Ini bermakna keputusan pelaburan dibuat berdasarkan analisa fundamental keatas prestasi masa lalu dan potensi masa depan syarikat. Asset pelaburan biasanya terdiri daripada sahamsaham syarikat mewah dan bon-bon kerajaan serta korporat. Objektif strategi jangka panjang memfokus kepada pendapatan dividen dan pertumbuhan modal jangka panjang. b. Strategi jangka pendek Strategi pelaburan jangka pendek ialah strategi yang melibatkan pelaburan yang mengambil masa kurang daripada setahun. Keputusan pelaburan biasanya dibuat berdasarkan pendekatan teknikal, iaitu kaedah mengenalpasti pergerakan harga pada masa depan berdasarkan prestasi harga dan volum dagangan masa lalu. Pendekatan teknikal tidak memperdulikan nilai intrinsik asset pelaburan, sebaliknya hanya memfokus kepada permintaan dan penawaran pasaran terhadap asset pelaburan tersebut. Asset pelaburan biasanya terdiri daripada saham-saham spekulasi yang bertujuan untuk mengaut keuntungan daripada pergerakan harga dalam jangka pendek. c. Strategi berasaskan giliran sektor ekonomi Strategi berasaskan perubahan kitaran ekonomi ini biasanya dilakukan oleh pelabur-pelabur institusi yang mengurus portfolio pelaburan mereka secara aktif. Keputusan pelaburan dibuat berdasarkan analisa terhadap situasi ekonomi. Pelaburan akan dibuat di dalam sektor yang berdaya maju dan mempunyai potensi berkembang berdasarkan perubahan dalam keadaan atau polisi ekonomi. Pemantauan akan dibuat secara kerap, mungkin suku tahun, bagi menilai prestasi portfolio. Pengurus akan menstruktur semula portfolio jika berlaku perubahan 51

61 dalam ekonomi yang memberi kesan negatif kepada aset pelaburan di dalam portfolionya. d. Strategi lindung nilai pelaburan Strategi lindung nilai pelaburan merupakan strategi yang digunapakai bagi memastikan nilai portfolio tidak terjejas akibat perubahan ekonomi atau pasaran. Ia bertujuan melindungi portfolio pelaburan daripada risiko-risiko pelaburan yang pelbagai. Asset yang digunakan bagi tujuan ini biasanya terdiri daripada derivatif seperti opsyen atau kontrak hadapan. Strategi lindung nilai secara teknikalnya bermaksud menggunakan instrumen pelaburan di pasaran bagi bertindakbalas ke atas sebarang pergerakan harga di pasaran. Dengan kata lain, untuk melindung nilai, pelabur perlu melabur di dalam sekurang-kurangnya dua asset yang mempunyai korelasi negatif - aset-aset yang mempunyai pergerakan harga yang bertentangan. 5.2 Strategi Pelaburan Menurut Teori Portfolio Moden Perbincangan berkaitan pengurusan portfolio pelaburan tidak boleh lari dari membincangkan Teori Portfolio Moden yang dikembangkan oleh Harry Markowitz pada tahun Teori ini boleh dikatakan yang paling berpengaruh dalam industri pengurusan pelaburan. Menurut Markowitz, pemilihan sesuatu portfolio pelaburan adalah bergantung kepada situasi pelabur. Analisis portfolio pelaburan pula, menurut Markowitz, perlu mengambilkira tiga faktor iaitu pulangan, risiko dan hubung kait dari segi pergerakan harga saham-saham dalam sebuah portfolio pelaburan (price covariance of stocks). 52

62 Markowitz mengetengahkan prinsip-prinsip pelaburan penting yang termasuk: Risiko sesuatu aset pelaburan akan menentukan wajarannya (weightage) dalam portfolio berkenaan Pempelbagaian, walaupun sedikit, mempu mengurangkan risiko portfolio dengan signifikan Keputusan untuk melabur dalam sesuatu saham perlu berlandaskan pulangan dan hubungan risiko saham itu dengan saham yang lain dalam sesuatu portfolio pelaburan Lebih tinggi pulangan, lebih tinggi risikonya Pelabur, secara amnya, tidak suka pada risiko yang tinggi, tetapi berkehendakkan pulangan yang tinggi Empat analisis ke atas portfolio pelaburan yang dicadangkan oleh Markowitz ialah: Mengasingkan portfolio yang cekap daripada yang tidak cekap Menggambarkan kombinasi pulangan yang dikendaki dan risiko yang sedia ada dari portfolio pelaburan Pelabur atau pengurus pelaburan perlu berhati-hati membuat pemilihan kombinasi pulangan dan risiko yang dikehendaki bersesuaian dengan objektif pelaburan Mengenalpasti portfolio pelaburan yang akan memberikan kombinasi pulangan dan risiko yang sesuai Kesimpulannya, terdapat pelabagai strategi pelaburan yang boleh digunapakai bagi tujuan memaksimakan pulangan dan pada masa sama meminimakan risiko. Yang penting, strategi tersebut mestilah bersesuaian dengan matlamat pelaburan individu dan profil risiko masing-masing. 53

63 5.3 Kesimpulan Terdapat pelbagai jenis strategi pelaburan, daripada yang berlandaskan tempoh masa pelaburan, kepada yang berasaskan sektor ekonomi dan objektif pelaburan. Strategi-strategi ini sewajaranya dibangunkan bagi memenuhi matlamat pelaburan individu atau sekumpulan individu. Keberkesanan strategi-strategi ini perlu diukur bagi memastikan ianya sentiasa di atas garisan yang betul. Penilaian semula portfolio perlu dilakukan bagi mencapai objektif pelaburan. 54

64 BAB 6 ANALISA PENYATA KEWANGAN SYARIKAT Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Apakah penyata kewangan dan mengapa ia diperlukan? 2. Jenis-jenis penyata kewangan yang digunakan dalam laporan kewangan syarikat. 3. Jenis-jenis analisis kewangan dan kaedah pengiraannya. 4. Apakah limitasi analisis penyata kewangan? 6.1 Pengenalan kepada Penyata Kewangan Penyata kewangan adalah sebuah catatan laporan kewangan yang merekod semua transaksi kewangan yang berlaku dalam sesebuah organisasi. Penyata kewangan merupakan satu laporan yang komprehensif dan berstruktur yang menggambarkan kedudukan dan prestasi kewangan sesuatu entiti. Ia boleh disediakan pada setiap bulan, suku tahunan, setengah tahun atau sekali setahun. Pada umumnya, penyata kewangan perlu disediakan sekurang-kurangnya sekali setahun yang juga dikenali sebagai laporan tahunan dan biasanya disediakan merangkumi satu tempoh perakaunan. Laporan-laporan ini disediakan dan disusun oleh penganalisis kewangan, akauntan dan juruaudit yang memastikan bahawa laporan tahunan ini memberikan gambaran sebenarnya kedudukan kewangan organisasi. Penyata kewangan sangat penting bagi sesebuah organisasi kerana tanpanya kita tidak akan mengetahui prestasi kewangan organisasi tersebut. Menurut FRS 101 yang dikeluarkan oleh Malaysian Accounting Standard Board (MASB), objektif penyata kewangan adalah untuk memberi gambaran sebenar mengenai kedudukan kewangan sesebuah organisasi termasuklah kedudukan kewangan dan prestasi kewangan semasa, prestasi masa lampau dan prospek masa hadapan serta aliran tunai sesebuah 55

65 entiti yang mana maklumat-maklumat ini berguna kepada pelbagai kumpulan pengguna dalam membuat keputusan ekonomi. Penyata kewangan juga menunjukkan hasil pengawasan terhadap pengurusan sumber kuasa yang diamanahkan kepada sesebuah entiti. Oleh kerana itulah, laporan penyata kewangan hendaklah menuruti konvensyen pendedahan penuh (full disclosure) yang telah ditetapkan dalam FRS. FRS 101 telah menetapkan maklumatmaklumat minimum yang perlu dilaporkan dalam Laporan Tahunan sesebuah organisasi iaitu terdiri daripada: (a) penyata kedudukan kewangan (lembaran imbangan atau kunci kirakira) pada akhir tempoh; (b) penyata pendapatan (penyata untung rugi) menyeluruh untuk satu tempoh; (c) penyata perubahan ekuiti untuk satu tempoh; (d) penyata aliran tunai untuk satu tempoh; (e) nota kepada penyata kewangan yang mengandungi ringkasan polisipolisi perakaunan yang signifikan dan penerangan maklumatmaklumat lain. 6.2 Jenis-Jenis Penyata Kewangan Berikut ini adalah beberapa jenis penyata kewangan yang perlu disediakan menurut FRS 101: a. Penyata Kedudukan Kewangan Penyata Kedudukan Kewangan yang juga dikenali sebagai Lembaran Imbangan atau Kunci Kira-kira adalah laporan yang memberikan maklumat tentang kedudukan kewangan sesebuah entiti. Lembaran Imbangan memberi maklumat kewangan bagi satu masa yang ditetapkan iaitu biasanya pada akhir tempoh perakaunan seperti pada 31 Disember setiap tahun sekiranya tempoh perakaunan sesuatu entiti itu adalah dari 1 Januari dan berakhir pada 31 Disember. Maklumat-maklumat kewangan yang perlu 56

66 dilaporkan di dalam Lembaran Imbangan antara lain adalah aset atau harta perniagaan, liabiliti atau hutang yang ditanggung oleh perniagaan dan ekuiti pemilik atau modal yang dilaburkan oleh pemilik atau pemegang saham. Maklumat-maklumat ini penting bagi mengetahui sama ada entiti tersebut mempunyai imbangan modal yang cukup berbanding dengan hutang yang ditanggung, mengetahui lebihan aset iaitu selepas aset ditolak dengan liabiliti di mana maklumat-maklumat ini amat membantu pengguna membuat keputusan masing-masing. b. Penyata Pendapatan Penyata pendapatan adalah penyata yang mempersembahkan hasil pendatan yang diperolehi daripada aktiviti perniagaan, belanja-belanja yang dilibatkan bagi menjalankan operasi perniagaan dan untung atau rugi dari aktiviti-aktiviti perniagaan sesebuah entiti. Penyata ini disediakan bagi suatu tempoh masa yang ditetapkan, biasanya bagi setiap suatu tempoh perakaunan seperti setahun. Penyata pendapatan ini dapat memberi maklumat tentang prestasi dan pencapaian aktiviti perniagaan sama ada meningkat atau menurun. Selain daripada itu, pihak pengurusan juga dapat memantau atau mengawal perbelanjaan supaya tidak melebihi daripada hasil atau pendapatan yang diterima. c. Penyata Perubahan Ekuiti Penyata Perubahan ekuiti menerangkan perubahan baki ekuiti pemilik daripada jumlahnya pada awal tempoh kepada jumlah baki itu pada akhir tempoh tertentu. Perubahan ekuiti pemilik dalam sesuatu tempoh adalah disebabkan oleh untung atau rugi bersih tempoh itu, berlaku penambahan atau pengurangan modal perniagaan dan agihan dividen kepada pemegang saham. Penyata Perubahan Ekuiti merupakan penyata yang menghubungkan maklumat Penyata Pendapatan dan Lembaran Imbangan. Perubahan baki dalam akaun ekuiti pemilik dalam Lembaran Imbangan ditunjukkan dengan jelas dalam penyata ini. 57

67 d. Penyata Aliran Tunai Penyata Aliran Tunai adalah penyata yang melaporkan aliran tunai masuk bersih dan aliran tunai keluar bersih secara menyeluruh bagi setiap aktiviti perniagaan yang merangkumi aktiviti operasi, pelaburan dan pembiayaan. Maklumat dari Penyata Aliran Tunai ini penting kerana ia memberitahu tahap kecairan sesuatu entiti, kemampuan untuk membayar dividen kepada pemegang saham, menunjukkan hubungan antara untung bersih dengan perubahan tunai dalam perniagaan dan dapat menjangka aliran tunai pada masa hadapan. 6.3 Analisis Penyata Kewangan Penyata kewangan sesebuah entiti digunakan oleh pelbagai kumpulan pengguna untuk menilai prestasi kewangan entiti tersebut. Bahagian ini akan memberi tumpuan kepada teknik-teknik asas yang biasa digunakan untuk menganalisis maklumatmaklumat yang terdapat dalam lembaran imbangan dan penyata pendapatan. Maklumat-maklumat dalam penyata kewangan ini akan menjadi lebih bermakna kepada pengguna-pengguna maklumat perakaunan jika mereka dapat mengenal pasti hubungan antara maklumat yang terdapat dalam penyata-penyata itu. Dua kaedah yang biasa digunakan untuk menganalisis penyata kewangan ialah Analisis Perbandingan dan Analisis Nisbah. a. Analisis Perbandingan Analisis perbandingan dibuat berdasarkan kepada 3 asas iaitu : a) Asas Inter Syarikat - Data-data dalam syarikat itu sendiri dibandingkan dengan item-item yang serupa tetapi dalam tahun yang berlainan. b) Asas Antara Syarikat - Item-item dibandingkan antara satu syarikat dengan syarikat yang lain dalam tahun yang sama sama ada syarikat itu merupakan syarikat subsidari dalam satu syarikat induk atau syarikat yang sama industrinya tetapi secara individu. 58

68 c) Asas Purata Industri - Perbandingan dibuat dengan purata prestasi keseluruhan syarikat yang berada dalam industri yang sama. Contoh Syarikat A (syarikat barangan elektrik) dibanding dengan angka industri dari pelbagai syarikat pengeluar barangan elektrik. Terdapat dua jenis analisis perbandingan iaitu analisis menegak dan analisis melintang. Analisis menegak menganalisis komponen atau item dalam penyata pendapatan dan lembaran imbangan menggunakan peratusan yang relatif. Ini bermakna setiap item dibandingkan dengan satu item asas contohnya jualan bersih di dalam penyata pendapatan dan jumlah aset bersih di dalam lembaran imbangan. Analisis menegak ini menggambarkan peningkatan sesuatu item secara relatif berbanding jumlah item tertentu dalam penyata di samping memberitahu perubahan penting yang mungkin berlaku pada item-item yang dilaporkan pada penyata tersebut. Analisis menegak berguna untuk membolehkan pengguna membuat perbandingan antara syarikat yang berlainan saiz untuk menilai prestasi dan kedudukan kewangan syarikat tersebut. Analisis melintang (analisis arah aliran) pula membuat perbandingan data-data laporan kewangan dengan menggunakan satu tahun tertentu sebagai tahun asas perbandingan. Contohnya, peratus pulangan atas jualan tahun 2010 dan tahun 2011 dibandingkan dengan peratus tahun 2009 yang dijadikan tahun asas perbandingan. b. Analisis Nisbah Analisis nisbah merupakan kaedah analisis yang membandingkan amaun ringgit item tertentu yang dilaporkan dalam penyata kewangan dengan item lain yang berkaitan dengan penyata kewangan tersebut. Analisis nisbah digunakan untuk menunjukkan hubungan antara satu kuantiti dengan kuantiti yang lain. Hubungan ditunjukkan dalam bentuk peratus, kadar atau nisbah. Analisis nisbah boleh dibahagikan kepada: 59

69 i. Nisbah Kecairan ii. Nisbah Kecekapan iii. Nisbah Keberuntungan iv. Nisbah Mampu Bayar Illustrasi berikut akan digunakan dalam setiap contoh untuk menunjukkan pengiraan setiap nisbah. Maju Berhad Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2010 (RM) 2009 (RM) Jualan (bersih) 1,185,000 1,159,500 Tolak : Kos Jualan (741,000) (684,000) Untung Kasar 444, ,500 Belanja-belanja operasi 330, ,500 Belanja faedah 22,500 32,500 Jumlah belanja 352, ,000 Pendapatan sebelum cukai 91,500 81,500 Belanja cukai pendapatan (25%) 22,875 20,375 Pendapatan Bersih 68,625 61,125 60

70 Maju Berhad Lembaran Imbangan pada 31 Disember 2010 (RM) 2009 (RM) Aset Semasa Tunai 30,000 27,000 Sekuriti Boleh Pasar 31,500 37,500 Akaun Penghutang (Bersih) 118, ,000 Inventori 315, ,500 Belanja Terdahulu 6,000 7,500 Jumlah Aset Semasa 501, ,500 Aset Tetap Loji dan Peralatan 240, ,500 Jumlah Aset 741, ,000 Liabiliti Semasa Akaun Belum Bayar 99, ,500 Nota Belum Bayar 20,000 45,000 Jumlah Liabiliti Semasa 119, ,500 Liabiliti Jangka Panjang Bon Belum Bayar 210, ,000 Jumlah Liabiliti 329, ,500 Ekuiti Pemegang Saham Saham Keutamaan 60,000 60,000 Saham Biasa, nilai tara RM1.50 sesyer 195, ,000 Modal berbayar tambahan 65,000 39,000 Pendapatan tertahan 91,125 40,500 Jumlah Ekuiti Pemegang Saham 411, ,500 Jumlah Liabiliti dan Ekuiti 741, ,000 61

71 Maklumat tambahan : Maju Berhad telah mengisytihar dan membayar dividen tunai ke atas saham keutamaan sebanyak RM2,400 pada tahun 2010 dan RM2,200 pada tahun Pemegang saham biasa pula menerima dividen tunai sebanyak RM15,600 bagi tahun 2010 dan RM9,750 bagi tahun Pada 31 Disember 2009, harga pasaran saham biasa ialah RM1.80 sesaham dan pada 31 Disember 2010 ialah RM2.00 sesaham. i. Nisbah Kecairan Nisbah kecairan mengukur kemampuan jangka pendek sesebuah syarikat untuk membayar hutang atau obligasi-obligasi mereka yang sudah cukup tempoh dan untuk memenuhi keperluan tunai yang tidak dijangka. Keupayaan syarikat membayar hutang semasa merupakan faktor utama untuk menilai kekuatan kewangan jangka pendek sesebuah syarikat. Lima jenis nisbah yang digunakan dalam analisis nisbah kecairan adalah: Nisbah Cepat Nisbah cepat menunjukkan hubungan antara tunai, sekuriti boleh pasar dan penghutang bersih dengan liabiliti semasa. Nisbah ini mengukur kemampuan syarikat untuk membayar hutang jangka pendeknya dengan cepat atau serta merta. Semakin tinggi nilai nisbah semakin cair kedudukan kewangan syarikat tersebut. Formula: Nisbah Cepat = Tunai + Sekuriti Boleh Pasar + Penghutang Bersih Liabiliti Semasa Contoh: Nisbah cepat bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: 62

72 Nisbah cepat (2010) = RM30, , ,500 = 1.03 : 1 RM119,875 Nisbah cepat (2009) = RM27, , ,000 = 1.24 : 1 RM154,500 Nisbah Semasa Nisbah semasa yang juga dikenali sebagai nisbah modal kerja menunjukkan hubungan antara aset semasa dengan liabiliti semasa pada tarikh tertentu. Ia digunakan untuk menilai kecairan syarikat dan kemampuan syarikat untuk membayar hutang jangka pendek. Nisbah semasa yang tinggi menunjukkan kemampuan syarikat membayar hutang jangka pendeknya dalam tempoh kurang daripada 12 bulan. Formula : Nisbah Semasa = Aset Semasa Liabiliti Semasa Contoh: Nisbah semasa bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Nisbah semasa (2010) = RM501,000 RM119,875 = 4.18 : 1 Nisbah semasa (2009) = RM487,500 RM154,500 = 3.16 : 1 63

73 ii. Nisbah Kecekapan Nisbah kecekapan mengukur tahap keberkesanan dalam pengurusan asset-aset syarikat. Kecekapan syarikat menguruskan aset-aset secara tidak langsung akan mempengaruhi tahap keuntungan. Tahap kecekapan diukur dalam pengurusan aset tetap, aset semasa, inventori, akaun belum terima dan sebagainya. Pusing Ganti Inventori Nisbah ini mengukur secara puratanya berapa kali inventori dijual dalam satu tempoh tertentu (biasanya 12 bulan iaitu satu tempoh perakaunan). Nisbah pusing ganti inventori digunakan untuk menunjukkan kecukupan inventori dan kecekapan pengurusannya. Jika jumlah inventori yang disimpan adalah kecil, tetapi jumlah jualan adalah tinggi, ini menunjukkan pengurusan dianggap baik. Formula: Pusing Ganti Inventori = Kos Jualan Purata Baki Inventori Contoh: Pusing ganti inventori bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Pusing Ganti Inventori = RM741,000 (2010) (RM304, ,000)/2 = 2.39 kali Pusing Ganti Inventori = RM684,000 (2009) (RM295,000* + 304,500)/2 = 2.28 kali * dengan andaian baki awal inventori 2009 adalah RM295,000 64

74 Pusing Ganti Akaun Belum Terima Nisbah ini mengukur berapa kali secara puratanya baki penghutang boleh dikutip dalam satu-satu tempoh. Nisbah ini menunjukkan kecekapan syarikat dalam aktiviti pemberian kredit dan pengutipan hutang. Semakin tinggi nisbah pusing ganti akaun belum terima maka semakin cekap syarikat dalam mengendalikan penghutangnya. Formula: Pusing Ganti Akaun = Jualan Bersih Belum Terima Purata Baki Akaun Penghutang Bersih Contoh: Pusing ganti Akaun Belum Terima bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Pusing Ganti ABT = RM1,185,000 (2010) (RM111, ,500)/2 = kali Pusing Ganti ABT = RM1,159,500 (2009) (RM95,000* + 111,000)/2 = kali * dengan andaian baki awal akaun Penghutang 2009 adalah RM95,000 dan semua jualan adalah secara kredit Purata Tempoh Kutipan Purata tempoh kutipan menunjukkan purata bilangan hari untuk mengutip akaun penghutang. Tujuannya untuk menilai keberkesanan polisi kredit dan polisi pengutipan yang diamalkan oleh syarikat. Polisi pengutipan syarikat dianggap berkesan jika purata hari yang perlu untuk mengutip mestilah hampir sama panjang dengan masa yang dibenarkan mengikut syarat jualan syarikat. 65

75 Formula: Purata Tempoh Kutipan = 365 hari Pusing ganti akaun belum terima Contoh: Purata Tempoh Kutipan bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Purata Tempoh Kutipan = 365 hari (2010) = 35.4 hari Purata Tempoh Kutipan = 365 hari (2009) = 32.4 hari iii. Nisbah Keberuntungan Nisbah keberuntungan digunakan untuk mengukur hasil atau keupayaan operasi sesebuah perniagaan bagi suatu tempoh tertentu. Keberuntungan syarikat memberi kesan terhadap kemampuannya mendapat pinjaman, kemampuannya menerbitkan saham serta kemampuan syarikat untuk berkembang. Beberapa nisbah kewangan yang biasa digunakan untuk menilai keberuntungan syarikat termasuk margin untung, pulangan atas aset, pulangan atas ekuiti pemegang saham, perolehan sesaham, nisbah harga perolehan, dan nisbah bayar keluar (kadar hasil dividen). Margin Untung Margin untung yang juga dikenali sebagai pulangan terhadap jualan menunjukkan jumlah pendapatan bersih yang diperolehi daripada setiap jualan bagi suatu tempoh. Formula: Margin Untung = Pendapatan Bersih 100% Jualan Bersih 66

76 Contoh: Margin untung bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Margin untung (2010) = RM68,625 x 100% RM1,185,000 = 5.79% Margin untung (2009) = RM61,125 x 100% RM1,159,500 = 5.27% Pulangan Atas Aset Pulangan atas aset mengukur keberuntungan syarikat secara keseluruhan. Ia menunjukkan sama ada aset syarikat digunakan dengan berkesan untuk mendapatkan keuntungan. Ia dinyatakan dalam bentuk peratus di mana semakin tinggi peratus semakin baik cekap dan produktif sesebuah syarikat itu. Formula : Pulangan atas Aset = Pendapatan Bersih 100% Purata Aset Contoh: Pulangan atas aset bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Pulangan atas aset (2010) = RM68, % (RM699, ,000)/2 = 9.53% Pulangan atas aset (2009) = RM61, % (RM650,000* + 699,000)/2 = 9.06% * dengan andaian baki awal aset 2009 adalah RM650,000 Pulangan Atas Ekuiti Pemegang Saham Pulangan atas ekuiti pemegang saham mengukur kadar pulangan yang diperolehi oleh pemegang saham biasa pada pelaburan mereka. 67

77 Semakin tinggi peratus adalah semakin baik kerana ia menggambarkan perniagaan lebih baik dan berupaya menghasilkan keuntungan yang tinggi kepada pemegang saham biasa. Formula : Pulangan atas Ekuiti = Pendapatan Bersih Dividen SK 100% Pemegang Saham Purata Ekuiti Pemegang Saham Contoh: Pulangan atas ekuiti pemegang saham bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Pulangan atas Ekuiti Pemegang = (RM68,625 2,400) 100% Saham (2010) (RM334, ,125)/2 = 17.76% Pulangan atas Ekuiti Pemegang = (RM61,125 2,200) 100% Saham (2009) (RM315,000* + 334,500)/2 = 18.14% * dengan andaian baki awal Ekuiti Pemegang Saham 2009 adalah RM315,000 Perolehan Sesaham Perolehan sesaham mengukur untung bersih untuk pemegang saham biasa selepas ditolak dividen untuk pemegang saham keutamaan. Ia dinyatakan dalam Ringgit Malaysia. Formula : Perolehan Sesaham = Pendapatan Bersih Dividen SK Purata Bilangan Saham Biasa diterbitkan Contoh: Perolehan sesaham bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Perolehan Sesaham (2010) = (RM68,625 2,400 (130, ,000)/2 = RM0.51 sesaham 68

78 Perolehan Sesaham (2009) = (RM61,125 2,200 (130, ,000)/2 = RM0.45 sesaham Nisbah Harga Perolehan Nisbah harga perolehan mengukur harga pasaran setiap saham biasa berbanding dengan perolehan sesaham syarikat. Nisbah ini menggambarkan penilaian pelabur terhadap perolehan syarikat pada masa akan datang. Formula: Nisbah Harga Perolehan = Harga Pasaran Saham Biasa Perolehan Sesaham Contoh: Nisbah harga perolehan Maju Berhad dikira seperti berikut: Nisbah Harga Perolehan (2010) = RM2.00 / RM0.51 = 3.92 : 1 Nisbah Harga Perolehan (2009) = RM1.80 / RM0.45 = 4 : 1 Nisbah Bayar Keluar (Kadar Hasil Dividen) Nisbah bayar keluar mengukur peratusan perolehan syarikat yang diagihkan dalam bentuk dividen tunai. Syarikat yang mempunyai kadar pertumbuhan yang tinggi akan mencatatkan nisbah bayar keluar yang rendah kerana sebahagian besar daripada pendapatan bersih syarikat akan dilaburkan semula. Formula : Nisbah bayar keluar = Dividen Tunai 100% Pendapatan Bersih 69

79 Contoh: Nisbah bayar keluar Maju Berhad dikira seperti berikut: Nisbah bayar keluar (2010) = RM15,600 / RM68, % = 22.73% Nisbah bayar keluar (2009) = RM9,750 / RM61, % = 15.95% iv. Nisbah Mampu Bayar Nisbah mampu bayar mengukur kemampuan dan keupayaan sesebuah perniagaan untuk meneruskan operasinya dalam jangka masa panjang. Pemiutang jangka panjang dan pemegang saham biasanya ingin mengetahui tahap kemampuan syarikat membayar semua tanggungan kewangan jangka panjangnya. Nisbah yang berkaitan dengan mampu bayar adalah: Nisbah Hutang Atas Jumlah Aset Nisbah hutang atas jumlah aset digunakan untuk mengukur peratusan jumlah aset yang diperoleh melalui pembiayaan pemiutang. Formula: Nisbah Hutang atas Jumlah Aset = Jumlah Liabiliti 100% Jumlah Aset Contoh: Nisbah hutang atas jumlah aset bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Nisbah Hutang atas Jumlah Aset (2010) = RM329, % RM741,000 = 44.52% Nisbah Hutang atas Jumlah Aset (2009) = RM364, % RM699,000 = 52.15% 70

80 Bilangan Perolehan Faedah (Nisbah Liputan Faedah) Bilangan perolehan faedah mengukur kemampuan syarikat untuk memenuhi keperluan pembayaran faedah apabila pembiayaan seperti pinjaman mencapai tempoh matang. Semakin tinggi bilangan perolehan faedah, semakin kukuh kedudukan syarikat dan menunjukkan syarikat berupaya membayar belanja faedah kepada kreditor. Formula: Bilangan Perolehan Faedah = Pendapatan Sebelum Cukai dan Belanja Faedah Belanja Faedah Contoh: Bilangan perolehan faedah bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Bilangan perolehan faedah (2010) = (RM91, ,500) RM22,500 = 5.07 kali Bilangan perolehan faedah (2009) = (RM81, ,500) RM32,500 = 3.51 kali Nisbah Hutang Atas Ekuiti Nisbah hutang atas ekuiti mengukur peratusan jumlah ekuiti yang dibiayai oleh hutang. Semakin rendah nisbah hutang atas ekuiti, semakin tinggi kemampuan syarikat membayar semula kepada pemegang saham. Formula: Nisbah Hutang atas Ekuiti = Jumlah Liabiliti 100% Jumlah Ekuiti Contoh: Nisbah hutang atas ekuiti bagi Maju Berhad dikira seperti berikut: Nisbah hutang atas ekuiti (2010) = RM329,875 / RM411, % = 80.24% 71

81 Nisbah hutang atas ekuiti (2009) = RM364,500 / RM334, % = % 6.4 Limitasi Analisis Kewangan Walaupun analisis penyata kewangan banyak memberi menfaat kepada pihak-pihak berkepentingan sama ada pihak luaran atau pihak dalaman, analisis ini juga mempunyai beberapa kekangan atau kelemahan. Antaranya adalah: a) Apabila perbandingan dibuat di antara satu syarikat dengan satu syarikat yang lain, pastinya setiap syarikat mempunyai perbezaan dari segi polisi perakaunan yang diamalkan dalam penyediaan penyata kewangan. Misalnya untuk penilaian inventori, ada syarikat menggunakan kaedah Masuk Dulu Keluar Dulu (First-in First-out) dan ada yang menggunakan kaedah Masuk Kemudian Keluar Dulu (First-in Last-out) menyebabkan nilai inventori akhir tidak dapat dibandingkan dengan tepat. b) Maklumat di dalam penyata kewangan yang digunakan sebagai asas pengiraan dinyatakan pada nilai kos sejarah dan bukannya pada nilai semasa. Ini bermakna keputusan yang akan dibuat untuk tindakan pada masa akan datang adalah berdasarkan kepada prestasi lepas. c) Penyata kewangan mengandungi banyak maklumat yang diperoleh melalui anggaran contohnya peruntukan hutang ragu dan susutnilai. Ini mengakibatkan pengiraan menjadi tidak tepat. d) Analisis kewangan yang dikira mungkin mampu menunjukkan sesuatu masalah kewangan telah wujud tetapi tidak menunjukkan bagaimana masalah ini telah berlaku. 72

82 e) Nisbah yang dikira berasaskan penyata kewangan yang disediakan untuk sesuatu tahun mempunyai kegunaan terhad. Untuk mendapatkan pandangan yang lebih jelas, adalah penting untuk mengambil kira trend untuk beberapa tempoh perakaunan. f) Nisbah-nisbah perakaunan yang dikira berasaskan data-data pada akhir tahun hanya menunjukkan kedudukan pada akhir tahun tersebut dan tidak mengambil kira kedudukan atau operasi sepanjang tahun. Ia tidak memberi gambaran yang lengkap tentang kedudukan kewangan syarikat sepanjang tempoh berkenaan. g) Pengiraan nisbah perakaunan mudah dimanipulasikan untuk menunjukkan prestasi atau kedudukan kewangan yang lebih baik. 6.5 Kesimpulan Analisa penyata kewangan sangat penting dan merupakan asas kepada penilaian syarikat. Kebolehan menganalisa penyata kewangan akan membolehkan pelabur membuat keputusan pelaburan yang tepat. Ia membolehkan pelabur menilai prestasi kewangan syarikat dari aspek kemampuan melunasi hutang semasa dan jangka panjang, kecekapan operasi, kebolehan menghasilkan untung dan penilaian pelabur terhadap saham syarikat di pasaran. Ia juga membantu pelabur menilai harga yang sewajarnya dibayar oleh pelabur tersebut ke atas saham bagi memastikan pelabur mendapatkan pulangan optimum dai pelaburan tersebut. 73

83 BAB 7 PENILAIAN SAHAM Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Menjelaskan definisi saham dan kebaikan serta keburukan pelaburan saham 2. Menjelaskan konsep penilaian saham 3. Membuat anggaran harga saham melalui pertumbuhan dividen 4. Mengira kadar pulangan saham 5. Memahami penilaian relatif saham 7.1 Pengenalan kepada Saham dan Pelaburan Saham Saham adalah sehelai kertas yang membolehkan pemegangnya menuntut hak ke atas sesuatu aset berdasarkan jumlah yang dilaburkannya. Dengan memiliki saham sesuatu syarikat, pelabur akan diberi hak untuk hadir di dalam Mesyuarat Agung Tahunan dan mengundi ke atas resolusi syarikat. Pelabur juga mempunyai hak ke atas keuntungan syarikat yang biasanya diagihkan dalam bentuk dividend dan bonus. Pelabur mungkin akan memperolehi keuntungan modal jika harga saham tersebut meningkat pada masa depan. Walau bagaimana pun, terdapat beberapa risiko dalam pelaburan saham. Risikorisiko tersebut adalah: 1. Harga saham mungkin menurun disebabkan syarikat mengalami kerugian perniagaan 2. Saham tersebut mungkin dinyah senaraikan jika kerugian terlalu teruk dan berlarutan 3. Saham mungkin tidak dapat diniagakan jika tiada permintaan atau penawaran 74

84 7.2 Penilaian Saham Seperti juga bon, nilai saham bergantung kepada nilai kini aliran wang yang dihasilkan oleh saham tersebut pada masa depan. Ada dua perkara yang diperlukan: Kadar pulangan perlu ke atas saham tersebut Anggaran aliran tunai masa depan Kadar pulangan perlu ditentukan oleh: 1. Kadar pulangan sebenar tanpa risiko, 2. Kadar inflasi yang dijangka 3. Premium risiko, bergantung kepada risiko aset tersebut. Semakin tinggi risiko sesuatu aset, semakin tinggilah premium risiko. Contoh satu tempoh Anda ingin membeli saham syarikat ABC dan menjangkakan dividen RM2.00 akan dibayar pada tahun pertama, dan anda dapat menjualnya pada harga RM14 pada akhir tahun. Jika anda memerlukan pulangan pada kadar 20% untuk saham ini, berapakah harga anda sanggup bayar hari ini? Kirakan nilai kini aliran tunai, iaitu dividen dan perubahan harga Harga = PV = (14 + 2) / (1.2) = RM13.33 Calculator: FV = 16; I/Y = 20; N = 1; CPT PV = Contoh dua tempoh Jika anda ingin memegangnya sehingga dua tahun, anda akan mendapat dividen tahun kedua RM2.10 dan harga jualannya menjadi RM Berapakah harga saham itu sekarang? Harga = PV = 2 / (1.2) + ( ) / (1.2) 2 =

85 Contoh tiga tempoh Jika anda menyimpan untuk tiga tahun, anda akan mendapat dividen tahun ke-3 RM2.205 dan harga jualan menjadi RM Berapakah harganya sekarang? Harga = PV = 2 / / (1.2) 2 + ( ) / (1.2) 3 = Kita boleh teruskan hingga beberapa tahun lagi, tapi pengajarannya ialah harga semasa saham adalah jumlah nilai kini aliran tunai daripada saham tersebut. 7.3 Membuat Anggaran Harga Saham Memang mustahil untuk kita menelah dividen masa depan dengan tepat dan pasti. Jadi kita ambil pendekatan mudah dengan melihat 3 bentuk aliran dividen: 1. Dividen tetap (g=0, g=kadar pertumbuhan dividen) Dividen dibayar secara berterusan dengan jumlah yang sama. Ini adalah aliran berbentuk perpetuiti, jadi penilaiannya adalah model pertuiti 2. Pertumbuhan dividen tetap (g>0, g adalah tetap) Dividen akan bertambah dari tahun ketahun dengan kadar yang sama 3. Pertumbuhan luar biasa (g berubah-ubah) Dividen berubah dari tahun ke tahun pada awalnya, dan selepas beberapa tahun akan tumbuh pada kadar tetap. 76

86 7.3.1 Pertumbuhan sifar Pertumbuhan sifar bermakna amaun dividen adalah tetap tahun demi tahun. Oleh kerana saham biasa tiada had usia, maka dividen mengalir secara berterusan. Aliran seperti ini disebut perpetuiti. Formula nilai kini perpetuiti ialah: P 0 = D / R Jika satu saham dijangka membayar dividen secara tetap RM0.50 setiap setengah tahun. Jika pulangan diperlukan ialah 10% setahun, berapakah harga wajar untuk saham ini sekarang, jika dividen dikompaunkan setengahtahunan? Harga = P 0 =.50 / (.1 / 2) = RM Pertumbuhan Tetap Dividen tumbuh pada kadar tetap setiap tahun. P 0 = D 1 /(1+R) + D 2 /(1+R) 2 + D 3 /(1+R) 3 + P 0 = D 0 (1+g)/(1+R) + D 0 (1+g) 2 /(1+R) 2 + D 0 (1+g) 3 /(1+R) 3 + Di mana P 0 = harga semasa, D=dividen, g=kadar pertumbuhan dividen, R=pulangan diperlukan Dengan beberapa langkah aljebra mengenai satu siri angka, kita akan mendapat formula r:ingkas berikut : D0(1 g) R - g D R - g 1 P0 77

87 Contoh 1 Katakan Syarikat PQR baru saja membayar dividen RM0.50 (ini ialah D 0 ), dan menjangka dividen meningkat setiap tahun pada kadar 2%. Jika pasaran memerlukan kadar pulangan 15% ke atas saham ini, berapakah harga wajar? D0(1 g) R - g D R - g 1 P0 P 0 =.50(1+.02) / ( ) = RM3.92 Contoh 2 Syarikat TBP dijangka membayar dividen RM2 pada tahun pertama. Jika dividen dijangka meningkat pada kadar 5% setahun, dan kadar pulangan perlu ialah 20%, berapakah harganya sekarang? P 0 = 2 / ( ) = RM13.33 Perhatikan: RM2 ialah D1 = D0(1+g). Di sini D0 tidak diberi, dan tidak diperlukan. Contoh 3 Syarikat GGC dijangka membayar dividen RM4 tahun depan, dan diangka tumbuh pada kadar 6% setahun. Pulangan perlu ialah 16%. Berapakah harga sekarang? P 0 = 4 / ( ) = $40 78

88 Berapakah harganya pada akhir tahun 4? P 4 = D 4 (1 + g) / (R g) = D 5 / (R g) P 4 = 4(1+.06) 4 / ( ) = Pertumbuhan Tidak Tetap Syarikat PQR dijangka menaikkan dividen pada kadar 20% pada tahun pertama dan 15% pada tahun kedua, selepas itu dividen akan tumbuh pada kadar tetap 5% setahun secara berterusan. Jika dividen yang terakhir dibayar ialah RM1 dan pulangan perlu ialah 20%, berapakah harga wajar sekarang? Ingat: Kita perlu kira aliran tunai untuk tahun 1 dan 2. Pada tahun 2, kita terima D2 dan harga jual P2. Pertumbuhan tak tetap penyelesian 3 langkah 1. Kirakan dividen sampai peringkat pertumbuhan malar D 1 = 1(1.2) = RM1.20 D 2 = 1.20(1.15) = RM1.38 D 3 = 1.38(1.05) = RM Kirakan harga hadapan dengan formula pertumbuhan malar P 2 = D 3 / (R g) = / ( ) = Kirakan nilai kini aliran tunai P 0 = 1.20 / (1.2) + ( ) / (1.2) 2 =

89 Aktiviti: 1. Berapakah harga wajar saham yang dijangka membayar dividenrm2 setahun secara tetap jika kadar pulangan perlu ialah 15%? 2. Berapakah harganya jika syarikat mula menaikkan dividen pada kadar 3% setahun mulai tahun depan, dan kadar perlu tidak berubah pada 15%? 7.4 Mengira Kadar Pulangan Formula asal D0(1 g) D1 P0 R - g R - g jadikan R tajuk formula: D0(1 g) D1 R g P P 0 0 g Mengira kadar pulangan Contoh: Saham Syarikat DEF dijual dengan harga RM Syarikat baru saja membayar dividen RM1 dan dividen dijangka meningkat 5% setahun. Kirakan kadar pulangan perlu. R = [1(1.05)/10.50] +.05 = 15% Berapakah kadar hasil dividen? 1(1.05) / = 10% Berapakah keuntungan modal? g =5% Perhatikan: Pulangan seluruh = kadar hasil dividen + keuntungan modal. 80

90 Aktiviti: Saham XYZ berharga semasa RM50. Dividen yang akan datang dijangka RM2 dan akan meningkat pada kadar 6% setahun. 1. Kirakan pulangan jangkaan saham ini. 2. Jika kadar pulangan diperlukan saham ini ialah 12%, berapakah harga wajar saham? Dan berapakah kadar hasil dividennya? 7.5 Penilaian Relatif Ini sebenarnya bukanlah model penilaian tiada teori harga untuknya ia lebih kepada untuk menentukan waktu terbaik untuk membeli atau menjual saham. Sesuai diguna untuk: perbandingan melalui tempoh waktu, perbandingan dengan aset lain dalam industri yang sama Terdapat beberapa model penilaian relatif yang sering diguna oleh juru analisis saham, dua di antara yang popular adalah: Nisbah harga-perolehan (price-earnings ratio (PER)) Nisbah pasaran kepada nilai buku (market-to-book ratio) Nisbah harga-perolehan (price-earnings ratio (PER)) PER dikira dengan membahagikan harga pasaran semasa dengan perolehan atau keuntungan sesaham. PER semasa digunakan bagi menganggarkan harga pada masa depan berdasarkan jangkaan keuntungan yang mungkin diperolehi syarikat. Jika keuntungan diramalkan meningkat, harga juga secara teorinya akan meningkat. Atas dasar tersebut, saham tersebut dianggap bernilai untuk dibeli kerana ia akan memberikan keuntungan kepada pelabur. 81

91 PER syarikat dibandingkan dengan PER industri. Jika PER syarikat lebih rendah dari PER industri, ini menunjukkan bahawa saham tersebut masih murah dan wajar dibeli kerana ia mempunyai potensi untuk naik. Kajian membuktikan bahawa saham yang mempunyai PER rendah memberi keuntungan lebih berbanding saham PER tinggi. Maka pelabur yang bijak sentiasa mencari saham PER rendah bagi tujuan pelaburan. 7.6 Kesimpulan Penilaian saham membolehkan pelabur menentukan harga yang sewajarnya dibayar oleh pelabur terhadap saham sesuatu syarikat. Ianya dinilai berdasarkan prestasi kewangan syarikat, iaitu dari aspek perolehan sesaham (EPS) dan juga kesanggupan pelabur membayar harga saham tersebut yang diukur melalui nisbah harga perolehan (PER). Kemahiran membuat penilaian ke atas saham akan membantu pelabur membuat keputusan pelaburan yang tepat bagi memastikan pelabur membayar harga yang sewajarnya ke atas saham tersebut. Ia juga boleh membantu pelabur menentukan pada harga berapakah pelabur sewajarnya menjual semula saham tersebut. Kemahiran ini akan dapat mengelakkan pelabur terus menunggu untuk harga saham meningkat sehinggakan tanpa sedar pelabur mungkin terjerumus dalam kerugian. 82

92 BAB 8 PENILAIAN BON Objektif Pembelajaran Pada akhir bab ini, pelajar seharusnya dapat: 1. Memahami definisi bon dan ciri-cirinya 2. Menjelaskan kaedah penilaian bon dan hasilnya 3. Mengira kadar hasil sehingga matang (YTM) 4. Memahami aktiviti pengkadaran bon 5. Memahami jenis-jenis bon yang pelbagai 8.1 Pengenalan kepada Bon Apabila sesuatu organisasi, sama ada kerajaan atau syarikat korporat ingin meminjam wang bagi membiayai operasi atau projek besar mereka untuk jangka panjang, mereka biasanya menerbitkan sekuriti hutang yang biasanya dikenali sebagai bon. Bon adalah instrumen berasaskan faedah di mana penerbit bon atau peminjam wang akan membayar faedah kepada pelabur atau pemberi pinjaman pada setiap penggal yang biasanya enam bulan. Jumlah pinjaman pokok atau prinsipal hanya akan dibayar semula pada penghujung tempoh pinjaman. Sebagai contoh, Yasmeen Berhad ingin mendapatkan dana seabnyak RM100 juta bagi membiayai projek lebuhraya. Ia berhasrat menerbitkan 100 unit bon bernilai RM1 juta setiap satu untuk jangkamasa 30 tahun. Kadar faedah yang dipersetujui adalah 12%. Oleh itu, Yasmeen perlu membayar 12% x RM1 juta = RM120 ribu dalam bentuk faedah bagi setiap pemegang bon selama 30 tahun. Pada penghujung tahun ke 30, Yasmeen akan membayar semula kesemua jumlah prinsipal RM1juta kepada setiap pemegang bon tersebut. 83

93 Berdasarkan contoh di atas, beberapa istilah yang perlu dipelajari berkaitan bon. Jumlah faedah yang dibayar di sepanjang tempoh bon itu dipegang disebut kupon. Kadar faedah 12% itu pula disebut kadar kupon. Jumlah prinsipal yang akan diperolehi pada penghujung tempoh 30 tahun itu pulak disebut nilai muka, atau nilai par, manakala tempoh pemegangan bon disebut tempoh matang. 8.2 Nilai Bon dan Hasilnya Kadar faedah sentiasa berubah-ubah, namun aliran tunai daripada bon tidak berubah. Ini menyebabkan nilai bon turun naik seiring dengan perubahan kadar faedah. Apabila kadar faedah meningkat, nilai semasa bagi aliran tunai bon akan menurun, menjadikan nilai bon turut menurun. Sebaliknya apabila kadar faedah jatuh, nilai bon meningkat. Untuk menentukan nilai bon pada sesuatu masa, kita perlu mengetahui bilangan tempoh yang masih ada sehingga bon tersebut matang. Kita juga perlu mengetahui nilai muka, kupon dan kadar faedah bagi bon yang berciri sama. Kadar faedah yang diperlukan bagi bon berciri sama di pasaran dikenali sebagai hasil sehingga matang (Yield to Maturity, YTM). Kadar ini kadang kala disebut dengan ringkas sebagai hasil bon (yield). Dengan mempunyai semua maklumat di atas, kita akan dapat menentukan nilai semasa aliran tunai sebagai pengukur kepada nilai pasaran semasa bon. Contoh: Zain Berhad menerbitkan bon dengan tempoh matang 10 tahun dan kupon tahunan RM80. Bon yang sama di pasaran memberikan hasil sehingga matang sebanyak 8%. Nilai muka bon Zain adalah RM1,000. Aliran tunai daripada bon tersebut ditunjukkan dalam Jadual

94 Jadual 8.2: Aliran Tunai Bon Zain Berhad Tahun Kupon (RM) Nilai Muka (RM) 1, ,080 Seperti ditunjukkan dalam Jadual 8.2, Bon Zain mempunyai komponen anuiti (kupon) dan jumlah tunggal (nilai muka yang dibayar semula pada akhir tempoh matang). Kita boleh menentukan nilai semasa bon dengan mengira nilai semasa (nilai kini) bagi kedua-dua komponen ini secara berasingan dan mencampurkannya. Pertama: Nilai kini bagi nilai muka (prinsipal) yang akan dibayar pada akhir tempoh matang: PV = FV/(1+r) n = 1,000/(1.08) 10 = Kedua: Nilai kini bagi kupon PV = A x (1-1/(1+r) n )/r = 80 x (1-1/2.1589)/0.08 = 80 x = Maka, nilai kini bagi bon Zain adalah RM RM = RM1,000 Perhatikan bahawa bon ini dijual pada nilai muka. Ini bukanlah kebetulan. Faktor yang menyebabkan harga bon menyamai nilai mukanya ialah kerana kadar faedah di pasaran bon adalah 8%, sama dengan kadar kupon bon itu sendiri (RM80/RM1,000 = 8%). 85

95 Untuk melihat bagaimana nilai bon berubah apabila kadar faedah berubah, kita andaikan selepas setahun, kadar faedah pasaran meningkat kepada 10%. Maka untuk mengira nilai bon, ulangi kaedah di atas. Ambil perhatian bahawa Bon Zain pada masa itu mempunyai 9 tahun lagi untuk matang. Pertama: Nilai kini bagi nilai muka (prinsipal) yang akan dibayar pada akhir tempoh matang: PV = FV/(1+r) n = 1,000/(1.10) 9 = 1,000/ = Kedua: Nilai kini bagi kupon PV = A x (1-1/(1+r) n )/r = 80 x (1-1/2.3579)/0.10 = 80 x = Maka, nilai kini bagi bon Zain adalah RM RM = RM Dengan kata lain, ia menunjukkan pada kadar kupon 8%, bon ini perlu diniagakan pada harga RM bagi menghasilkan 10%. Kenapakah bon ini diniagakan pada harga lebih murah dari nilai mukanya? Ini kerana, disebabkan bon tersebut memberikan kadar kupon yang lebih rendah dari pasaran, pelabur hanya sanggup membayar harga yang lebih rendah bagi bon tersebut. Bon begini disebut bon diskaun. 86

96 Ini berlaku kerana pelabur mahukan pulangan yang berbaloi dengan jumlah yang mereka laburkan. Maka untuk memastikan wang yang mereka laburkan memberi hasil yang sama dengan pasaran, mereka membayar lebih rendah bagi mendapatkan untung siap (built-in gain). Bagi bon Zain, perbezaan harga adalah RM1,000 RM884 = RM115. Maka pelabur yang membeli bon Zain dan memegangnya hingga matang akan memperolehi RM80 setahun dan untung RM115 pada tempoh matang. Keuntungan ini memberi gantirugi kepada pemegang bon yang mempunyai kadar kupon yang lebih rendah dari pasaran. Cara lain melihat kenapa bon tersebut diniagakan pada diskaun sebanyak RM115 ialah dengan melihat kadar diskaun pada kuponnya. Pemegang bon Zain Berhad hanya mendapat RM80 selama 9 tahun sedangkan pemegang bon baru mendapat RM100. Maka nilai kini bagi RM20 selama 9 tahun ialah: PV = A x (1-1/(1+r) n )/r = 20 x (1-1/2.3579)/0.10 = 20 x = Jelaslah bahawa nilai kini bagi RM20 yang terkurang itu adalah sama dengan diskaun harga bon tersebut. Bagaimana pula jika kadar faedah jatuh sebanyak 2%, iaitu sebanyak 6%? Sepertimana yang disebut awal bab ini, harga bon akan meningkat jika kadar faedah turun. Bon yang dijual pada harga lebih tinggi daripada nilai muka dipanggil bon premium. Pertama: Nilai kini bagi nilai muka (prinsipal) yang akan dibayar pada akhir tempoh matang: PV = FV/(1+r) n = 1,000/(1.06) 9 = 1,000/ =

97 Kedua: Nilai kini bagi kupon PV = A x (1-1/(1+r) n )/r = 80 x (1-1/1.6895)/0.06 = 80 x = Maka, nilai kini bagi bon Zain adalah RM RM544.14= RM1, Harga bon tersebut adalah RM melebihi nilai muka. Sekali lagi, kita boleh menjustifikasi lebihan (premium) tersebut dengan mengira nilai kini bagi perbezaan kupon yang diterima dengan kupon pasaran. Kupon diterima adalah RM80 manakalau kupon pada kadar pasaran ialah RM60. Premium RM20 selama 9 tahun itu memberikan nilai kini berjumlah: PV = A x (1-1/(1+r) n )/r = 20 x (1-1/1.6895)/0.06 = 20 x = Berdasarkan contoh di atas, jika bon tersebut mempunyai (1) nilai muka F yang akan dibayar semula pada akhir tempoh matang (2) kupon dibayar sebanyak C untuk satu tempoh, (3) tempoh t hingga matang, dan (4) kadar hasil sebanyak r untuk satu tempoh, maka nilai bon tersbut ialah: 1 1- (1 r) Harga bon C r t F (1 r) Nilai kini kupon + Nilai kini prinsipal t (nilai muka) 88

98 Rajah 8.2: Perhubungan Harga Bon Dengan Kadar Hasil Sehingga Matang (YTM) Harga Bon Kadar Hasil Hingga Matang Perhubungan Harga, Kadar Kupon Dan Kadar Hasil (YTM) Jika YTM = kadar kupon, harga = nilai par Jika YTM > kadar kupon, harga < nilai par Jika YTM < kadar kupon, harga > nilai par 8.3 Kadar Hasil Sehingga Matang (YTM) Kadar hasil sehingga matang (YTM) ialah kadar pulangan tersirat yang menyamakan harga semasa bon dengan nilai kini kupon dan par. Mengira YTM tanpa calculator kewangan dilakukan secara cubaan (trial and error), iaitu dengan mengambil beberapa kadar tertentu dan mengira PV sehingga mendapat satu kadar yang memberi PV sama dengan harga bon. Dengan menggunakan calculator kewangan, mencari YTM adalah perkara mudah. 89