Portfolio menadžment. Doc. dr Ivica Terzić

Transcription

1 Portfolio menadžment Doc. dr Ivica Terzić

2 Glava 10 i 11 Berze, berzanski indeksi i berzansko poslovanje u Srbiji

3 Pojam i definicija berzi Istorijski razvoj berzanskog poslovanja Fleminska porodica Van der Beurse Kraj XIV i XV veka:venecija, Firenca, Marsej, Lion, Briž, Amsterdam, London Amsterdamska berza 18 v., Londonska 19 v, NYSE 20 v. Trend spajanja berzi od (NYSE EURONEXT (B, H, F, UK, P)

4 SEC 1933.g i SEA 1934.g definisanje berze IOSCO i WFE - standardi Berza - Trgovanje HoV Članovi berze OTC tržište - NASDAQ First, second, third and fourth market Uticaj svetske ekonomske krize na pad tržišne kapitalizacije berzi

5 Funkcije berze Informisanje (prospekt i kursna lista) Listing (ispunjenost uslova berze) Berza Trgovanje (formiranje cene, pravila trgovanja, sistem za trgovanje) Izveštavanje (cena, obim trgovanja, itd.9

6 Listing berze Listing prijem HoV na listing berze Pravila listinga (visina kapitala, broj akcija, finansijske i poslovne informacije, finansijske izveštaje, podaci o rizicima i investicionom potencijalu HoV) Razlozi listiranja (prikupljanje kapitala, utvrđivanje vrednosti kompanije na tržištu, raste akcionarska baza, marketinški efekti, zaposleni i menadžment ulažu u svoje preduzeće)

7 Berzanski prospekt Prospekt lična karta kompanije Elementi prospekta Vrsta i struktura vlasništva BU i BS Prospekt Podaci o broju akcija i emisijama Isplata dividende

8 Uslovi za listiranje na NYSE Min 2000 akcionara (100 akcija round lots ) Min 1 mil. akcija koje su javno dostupne min 2000 akcionara Min 2,5 mil. bruto profita Kontinuirano publikuje fin. Izveštaje Da plati odgovarajuću cenu listinga

9 Sistemi i metode trgovanja na NYSE NYSE stock market pure auction market dealer market Call market Continuous market Mixture

10 Uslovi za listing na BSE

11 Organizacija tržišta na BSE BELEX Regulisano tržište Multilateralna trgovačka platforma Prime listing Standard listing Open market MTP kotacija Izvor: Akcije ( 4 ) Akcije ( 4 ) Akcije ( 59 ) Akcije ( >900 ) Obveznice Obveznice Obveznice Obveznice

12 Prime listing Listing na BSE Standard listing Izvor:

13 Metode trgovanja na Beogradskoj berzi BSE Kontinuirani metod trgovanja Metod preovladjujuće cene

14 Aukcijski metod trgovanja

15 Metod kontinuiranog trgovanja (primer PM vežbe 3 KT)

16 Vrste naloga za trgovanje na berzi po veličini: - pojedinačni nalog klijenta, - zbirni nalog (skup naloga jednakih po vrsti transakcije, vrsti cene i ceni, vremenu trajanja i uslovima količine); po vrsti transakcije: - kupiti, - prodati; po vremenu trajanja: - dnevni, - do određenog dana, u roku trajanja najduže 90 dana, - do opoziva - rok trajanja 90 dana; po ceni: - limit nalog, - tržišni nalog, koji po vremenu trajanja može da bude samo dnevni; Nalog za povlačenje

17 Kupovina akcija - INVESTITOR Prenos sredstava Potvrde Banka Nerezidentni račun Namenski računi Pokriće naloga kupovine Potvrda Ovlašćenje Nalog Info Analize BSE Broker Ugovor Strategija Izvršenje Nalog

18 Prodaja akcija Manjinski akcionari Banka Obični Ili Posebni računi Plaćanje U roku INVESTITOR Od 3 dana Nalog prodaje Info Oglas Publicitet Nalog kupovine Nalozi prodaje Provera vlasništva Centralni registar Beogradska berza

19 Dematerijalizacija HoV i daljinsko trgovanje Elektronski zapis Primer ENHL Izvor: Virtuelne sale za trgovanje

20 Izveštaji o trgovanju sa berze Izveštaj pre početka trgovanaja: 1. Prospekt 2. Podaci o prethodnom trgovanju Aktuelne podatke iz procesa trgovanja Informacije nakon procesa trgovanja 1. Računovodstveni podaci 2. Izvedeni podaci o trgovanju

21

22 Berzanski indeksi i proseci Berzanski indeksi ponderisani prosek cena i obima trgovanja HoV (marketvalue-weighted series) Kompozitni i blue chip indeksi Berzanski proseci aritmetički prosek cena akcija (price weighted series)

23 Izvor: F. Reilly, K. Brown: Investment analysis and portfolio management, 2008

24 Najpoznatiji berzanski indeksi i proseci

25 Kritike DJIA Nedovoljan broj kompanija Kompanije nisu tipičan predstavnik industrijskog sektora Manji rast na Bulish, sporiji pad na Bearish Primedba na visinu proseka Najpopularniji berzanski prosek

26 Berzanski indikatori na Beogradskoj berzi Belex 15 Belexline Primer Indikatori na BSE Belex sentiment Primer FIT FIS FIB Primer STOXX Eastern Europe TMI Index STOXX Balkan TMI Dow Jones FEAS South East Europe Index SRX

27 Rejting organizacije Institucije koje na bazi kvantitativnih metoda, dopunjenih ocenama analitičara, informišu investitore o bonitetu i kreditnom riziku učesnika na finansijkom tržištu. Moody s Standard&Poors FITCH Metodologija CAMEL (Capital adequacy, A &L structure, Management of risk, Earnings performance, Liquidity)

28 Informacije koje se nude klijentima Osnovne informacije o kompaniji - istoriju, tržište, vrstu posla i proizvode Prognoze - kratkoročnu i dugoročnu prognozu poslovnih rezultata Poslednje promene - uključujući uticaj na kretanje profita Statistiku performansi - desetogodišnju tabelu kretanja kapitala i profita, dividendi i bilansa stanja, neto prihoda i zarada po akciji Grafikone kretanja kapitala - petnaestogodišnju seriju mesečnih podataka o kretanju cena i obima trgovine Strukturu akcionara - broj akcionara i deonica koje poseduju Indikatore finansijskih performansi

29 Definicije mogućih rejtinga obveznice

30 Kastodi banka otvara i vodi račune hartija od vrednosti kod Centralnog registra u ime i za račun zakonitih imalaca - svojih klijenata (vlasnički račun hartija od vrednosti); otvara i vodi račune hartija od vrednosti kod Centralnog registra, u ime kastodi banke, a za račun zakonitih imalaca - svojih klijenata, odnosno u ime svojih klijenata koji nisu zakoniti imaoci tih hartija, a za račun zakonitih imalaca (zbirni kastodi račun) izvršava naloge za prenos prava iz hartija od vrednosti i naloge za upis prava trećih lica na hartijama od vrednosti i stara se o prenosu prava iz tih hartija; naplaćuje potraživanja od izdavalaca po osnovu dospelih hartija od vrednosti, kamata i dividendi za račun zakonitih imalaca tih hartija i stara se o ostvarivanju drugih prava koja pripadaju zakonitim imaocima hartija od vrednosti koji su njeni klijenti; pruža usluge pozajmljivanja hartija od vrednosti;

31